محمد ملکی

  در سال ۲۰۰۸ با گروهی از پژوهشگران در زمینۀ رهبری همکاری داشتم. قبلاً با این موضوع، چندان آشنا نبودم و در واقع، توجه خاصی به آن نداشتم، زیرا با این تلقی که برای تغییر، وجود رهبر ضروری است موافق نبودم. بنابراین برایم دشوار بود که در این زمینه تدریس کنم، زیرا با خود می‌گفتم: «چطور به دانشجویانم بگویم که باید فردی کاریزماتیک وجود داشته باشد که دنیا را تغییر دهد و همه چیز، وابسته به وجود اوست»، چون در تجربۀ شخصی‌ام، چنین کسی را ندیده‌ام. اما نهایتاً به این نتیجه رسیدم که تا ابد نمی‌توانم به موضوع رهبری بی‌اعتنا ... مطالعه بیشتر

  وقتی جهان توسعه‌یافته را بررسی می‌کنیم، موفقیت‌های بی‌شماری را می‌بینیم و شکست‌های بی‌شمار. بخشی از برنامۀ [ما در این دورۀ آموزشی] آن است که دریابیم چرا موفق شده‌ایم، کجاها موفق شده‌ایم و مهم‌تر از آن، چرا شکست خورده‌ایم و کجاها شکست خورده‌ایم. به اعتقاد ما باید تعیین کنیم که کجا فرایند تقلید می‌تواند مفید باشد و کجا نمی‌تواند؛ اهمیتی ندارد که میزان تقلید چقدر بوده است. به این جدول سادۀ دو در دو نگاه کنید. آیا تقلید وجود دارد و شما صرفا از دیگران تقلید می‌کنید یا کار جدید و نوآورانه‌ای انجام می‌دهید؟ قسمت دیگرِ این جدول، نتایجِ حاصل ... مطالعه بیشتر

  یونانی‌ها افسانۀ مشهوری دارند در مورد کسی به نام پروکروست. پروکروست، میزبان بسیار خوبی بود و دوست داشت تمام اسباب راحتی مهمانانش را فراهم کند. اما تخخوابش بسیار کوتاه بود. وقتی پروکروست، مهمانِ قدبلندی داشت، کوتاهی تختخواب و عدم تناسبش با قد مهمان، او را می‌آزرد. در نتیجه، در میانه‌های شب، دزدانه وارد اتاق مهمان می‌شد و پاهای او را می‌بُرید تا با تختخواب متناسب شود. در مورد اندیشیدن به [ابعاد] PDIA، یادگیری و استفاده از آن، یکی از دلایل [پرداختن ما به] گونه‌شناسی، شناسایی کنش‌هایی است متفاوت با آن‌چه که در بسیاری از نقاط جهان وجود دارد، زیرا ... مطالعه بیشتر

  برخی می‌پرسند که چه زمانی باید به PDIA عمل کنید و چه زمانی نه؟ در این دورۀ آموزشی هم این سؤال پرسیده می‌شود. بگذارید با یک مثال پاسخ بدهم. فرض کنید سال ۲۰۱۵ است و می‌خواهید از مرکز آمریکا یعنی سنت لوئیس ایالت میسوری به لس آنجلس بروید. در حالتی دیگر، فرض کنید سال۱۸۰۳  است و می‌خواهید از سنت لوئیس به نقطه‌ای در ساحل غربی آمریکا بروید که هنوز کشف نشده است. در حالت دوم نمی‌دانید به کجای غرب آمریکا می‌روید. نمی‌دانید فاصله‌تان از غرب چقدر است. نمی‌دانید با قایق باید بروید، با اسب یا با قطار. نمی‌دانید در ... مطالعه بیشتر

  PDIA یا در کل، موضوع صحبت ما در این ویدئوها، با چیزهایی که شاید از سایر افراد یا در سایر محافل عمومی شنیده‌اند چه تفاوتی دارد؟ یکی از جملاتی که پس از معرفی PDIA می‌شنویم آن است که «خب، چیزهایی که شما می‌گویید دقیقاً مشابه با مباحث فلان دورۀ آموزشی است». بنابراین، به گمان من، بسیار مهم است که از تمایز چیزهایی که ما می‌گوییم و آن‌چه که سایرین می‌گویند یا شما از دیگران می‌شنوید، صحبت کنیم. به نظر من، دو تفاوت میان موضوعات مورد بررسی ما با سایرین وجود دارد. نخست آنکه ما به جای انتقاد، به عمل ... مطالعه بیشتر

  به اعتقاد ما، کسب توانمندی برای دولت‌سازی، چهار اصل دارد که ما آن‌ها را به اختصار PDIA نامیده‌ایم که به این معناست: انطباق مداومِ مسئله‌محور. این چهار اصل، راهنمای ما به سوی موفقیت و رسیدن به هدف است. ما معتقدیم که موفقیت، محصول وجود نهادها نیست، بلکه نهادها محصول موفقیت هستند. به عبارتی دیگر، به باور ما، سازمان‌ها با تعریف مسائل، کشف رویه‌های غلبه بر این مسائل و نهایتاً تثبیت و ترکیب این رویه‌ها و استفاده از آن‌ها به عنوان راهی جدید برای کسب‌وکار، خود را برای اجرای خط‌مشی‌های سازمانی توانمند می‌کنند. چهار اصل فوق، کدام‌ها هستند؟ اصل نخست، ... مطالعه بیشتر

  پرسش آخر دربارۀ توانمندی اجرای کارها، آن است که آیا کنشگرانِ شما می‌توانند مطابق با رویه‌های شناخته‌شده عمل کنند یا نه؟ منظور ما از رویه‌های شناخته‌شده چیست؟ منظور ما، حالتی است که توافق عمومی و گسترده دربارۀ روش‌های انجام کار وجود دارد، در مقایسه با مواقعی که نحوۀ اجرای کارها توسط کنشگران را نمی‌توان مشخص کرد. شما می‌کوشید کارهایی کنید که انجام آن مستلزم وجود تعاملات پیچیده میان کنشگران و طرف‌های مقابل آن‌ها است. به عنوان مثال، درمان سرپایی، جزو رویه‌های شناخته‌شده است. روش‌های مشخصی برای تشخیص انواع بیماری‌ها وجود دارد. خوشبختانه درمان‌های مشخص و شناخته‌شده‌ای نیز برای انواع ... مطالعه بیشتر

  پرسش سومی که باید از خود بپرسید، درباره توانمندی اجرایی برای انجام کاری است که قصدش را دارید. آیا کسانی که کنشگران سازمان شما با آن‌ها وارد تعامل می‌شوند، خواهان این تعامل هستند یا نه؟ ما این حالت را الزام به چیزی یا دریافت خدمتی مطلوب می‌نامیم. دولت‌ها و سایر سازمان‌ها معمولاً دو نوع وظیفه دارند. خدماتی ارائه می‌کنند که افراد اصولاً خواهان آن هستند -آموزش، خدمات بهداشتیِ خوب، جاده‌های مناسب، حل دعاوی حقوقی میان افراد-. اما علاوه بر این، طبعاً ضرورت می‌یابد که دولت‌ها تعهداتی را به مردم تحمیل کنند. من [به عنوان دولت،] به مالیات شما نیاز ... مطالعه بیشتر

  پرسش بعدی دربارۀ فعالیت‌تان این است: «کنشگران سازمان یا کنشگرانی که می‌خواهند وارد عمل شوند، چه کاری باید انجام دهند؟» از خود بپرسید: «کنشگران من، چه چیزی را باید بر اساس تشخیص خود انجام دهند؟» حال منظور از تشخیص چیست؟ منظور آن است که آیا کنشگران در کاری که باید انجام دهند، ضروری است که زیرک باشند و برای رسیدن به هدف، به شرایط محلی توجه داشته باشند یا نیازی به عمل بر اساس تشخیص خود وجود ندارد و تنها کافی است که از اصول کلی تبعیت کنند. مثال‌های زیادی از حوزه‌های مختلف با انواع فعالیت‌های متفاوت می‌توان زد. ... مطالعه بیشتر

  نخستین چیزی که باید درباره توانمندی اجراییِ مورد نیاز برای موفقیت در کارها مورد پرسش قرار گیرد، از برخی جهات، ساده‌ترین پرسش است: «آیا این کار، جزو حوزۀ تبادل گسترده است؟». منظور چیست؟ منظور این است که آیا این کار صرفاً چند نفر را شامل می‌شود یا افراد بسیاری را؟ مثالی از حوزۀ مالی بزنم. بنا بر خواستِ بانک مرکزی آمریکا برای تدوین خط‌مشی پولی‌ای که مسیر اقتصادِ ۱۵ تریلیون دلاری آمریکا را مشخص می‌کند، گروهی متشکل از حدودًا ۲۰ نفر در یک اتاق جمع می‌شوند و در این باره تصمیم می‌گیرند. تصمیمات آن‌ها به محض اتخاذ، اجرایی می‌شوند. ... مطالعه بیشتر

  وقتی از توانمندسازی صحبت می‌کنیم، ابتدا باید بپرسیم که «توانمندی برای انجام چه کاری؟». «برای انجام چه کاری؟»، دلالت بر اهمیت گونه‌شناسی دارد. باید انواع چیزها را از هم متمایز کنیم. در این تصویر، چهار حیوان مختلف می‌بینید. به این بیندیشید که «کدام دو حیوان، بیشترین شباهت را به هم دارند؟». می‌توان پاسخ‌های متفاوت به این پرسش داد. شاید کسی بگوید دو حیوان بالایی به هم شبیه هستند، زیرا کاملاً مثل هم به نظر می‌آیند. محل زندگیِ هر دو، آلاسکا است. تقریبا یکی به نظر می‌آیند و از نظر ظاهر، بیشترین شباهت را به هم دارند. شاید کس دیگری ... مطالعه بیشتر

  حال می‌کوشیم تا تمام فعالیت‌ها را گونه‌شناسی کنیم. در این قسمت، نحوۀ نوشتن مسئلۀ مشخصی را که برای حل آن، نیازمند توانمندی سازمانی هستید، تمرین می‌کنیم و می‌کوشیم تا بر اساس مجموعه‌ای از پرسش‌های تحلیلی دربارۀ نوع توانمندی‌ای که سازمان شما برای حل این مسئله، به آن نیاز دارد، به گونه‌شناسی بپردازیم. در این مرحله می‌خواهیم تمام فعالیت‌ها را یک‌کاسه کنیم، لذا به پنج فعالیت متفاوت اشاره می‌کنیم. این پنج فعالیت، بر اساس پاسخ‌های شما به پرسش‌های ناظر به گونه‌شناسی، مشخص می‌شوند و حوزه‌های متنوعی را دربرمی‌گیرند. اگر فعالیت شما، بر اساس پاسخ‌تان، جزو حوزۀ تبادل گسترده نباشد، آن ... مطالعه بیشتر

  یکی از مفاهیم کلیدیِ مباحث ما، مفهوم بارگیری شتابزده است. از معنای این واژه‌ها مشخص است که این مفهوم به آن معناست که ما از سیستم، انجام انبوهی از کارهای بسیار دشوار را می‌خواهیم، پیش از آنکه واقعاً توان آن را داشته باشد. این مسئله، بسیار مهم است زیرا سیستم‌هایی که برای ادارۀ دنیای مدرن ساخته‌ایم، بسیار پیشرفته‌اند، اما زمان زیادی طول کشیده که به این موقعیت رسیده‌اند. شاید یک مثال یا یک روش خوب برای اندیشیدن به عبارات بالا، آن باشد که توانمندی سازمان‌ها را با نحوۀ یادگیری زبان یا نواختن ساز مقایسه کنیم. این کارها بسیار زمان‌بر ... مطالعه بیشتر

  یکی از موضوعاتی که می‌خواهیم از آن صحبت کنیم، شکاف اجرایی است، به عبارتی دیگر، شکاف بین ظاهر چیزها و توانمندی واقعی آن‌ها برای انجام کارها. این شکاف را غالباً در حوزۀ قوانین می‌بینیم. به عنوان مثال، قانونی تصویب می‌شود که روی کاغذ، بسیار خوب است. مشاوران حقوقی آن را نوشته‌اند و به نظر می‌آید بهترین قانونی است که نوشته شده، اما اغلب، شکاف بزرگی وجود دارد میان قانون -چیزی که روی کاغذ است- و واقعیت -اتفاقی که در عمل، برای آن قانون می‌افتد. در این زمینه اختلاف وجود دارد که این شکاف چقدر باید باشد تا نقش سازنده‌ای ... مطالعه بیشتر

  یکی از تمایزهایی که ما در کل این دوره‌ها بر آن تاکید کرده‌ایم، تمایز میان دو چیز است: سازمان‌ها چگونه به نظر می‌آیند و چگونه عمل می‌کنند، به عبارتی دیگر، تمایز میان قالب آن‌ها و کارکرد آن‌ها: چیزی که به نظر می‌آیند و کاری که واقعاً می‌کنند. معمولاً یکی از چالش‌های توسعه، آن است که سیستم‌های مدیریتی ما و شرح وظایف ما، کمک زیادی می‌کنند تا قالب‌ها را پی‌ریزی کنیم، کارها را به صورتی انجام دهیم که قابل سنجش باشند، قابل اندازه‌گیری باشند، قابل ارزیابی باشند و بتوان به واسطۀ آن‌ها عکس‌های زیبا و مراسم افتتاح برگزار کرد. اما ... مطالعه بیشتر

  احتمالاً از یکی از همکاران من یا از من، درباره تقلیدِ همسان شنیده‌اید: گرایشی در حیوانات، انسان‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها برای کپی‌کردنِ کارهای دیگران یا چیزی شبیه به آن وجود دارد. با اینکار، در کنار موفقیت، مشروعیت هم کسب می‌کنید. فکر می‌کنم همکارم، لَنت پریچت درباره مارهای خاصی با شما صحبت کرده است: یک مار زهرآگین و یک مار که زهر ندارد. ماری که زهرآگین نبوده، در زمانی طولانی و طی فرایند تکامل، ظاهری مشابه با مار زهرآگین یافته است، در نتیجه، به نظر می‌آید که زهرآگین است. اما مسئله آن است که زهر ندارد و چندان هم به ... مطالعه بیشتر

  می‌خواهیم کمی درباره پدیده‌ای صحبت کنیم که در اصل، ریشه در حوزۀ مطالعۀ عادات طبیعی حیوانات دارد موسوم به «تقلید همسان». تقلید همسان چیست؟ موقعیتی است که در آن، شما صرفاً از مزایای شباهت به چیزی منتفع می‌شوید، بدون آنکه واقعاً مثل آن باشید. چیزی مثل استتار برای حفاظت از خود که در واقع، تقلید از چیزی است که نیستید. در طبیعت، دو نوع مار وجود دارد. مار مرجانیِ شرقی که زهر کشنده‌ای دارد و اگر کسی را نیش بزند، مرگش قطعی است و «یک مار دیگر» به نام اسکارلت کینگ که سمی نیست. هر دوی این مارها، روی ... مطالعه بیشتر

  توسعه مستلزم تغییر است و تغییر همواره در درون یک بافت اتفاق می‌افتد. اگر به این امر توجه نداشته باشیم، معمولاً دست به اصلاحات و سیاست‌هایی خواهیم زد که بهینه نیستند. در نتیجه ممکن است قالب جدیدی را پی‌ریزی کنیم که روی کاغذ، خوب به نظر می‌آید، اما در واقعیت، کارآمد نیست. اما اگر به بافت توجه داشته باشیم، سیاست‌ها و اصلاحاتی را در پیش خواهیم گرفت که حتی اگر گاهی به نظر مناسب نیایند، در عوض، کارکردی خواهند بود. مثالی در مورد اصلاح سیستم حسابرسی داخلی در مالزی و بورکینافاسو بزنم که به نظر من، دو واقعیت متفاوت ... مطالعه بیشتر

  ما داریم درباره توانایی و توانمندی در اجرای خط‌مشی‌ها صحبت می‌کنیم. در نتیجه باید منظورمان را از خط‌مشی روشن کنیم و بگوییم که توانمندی برای اجرای خط‌مشی‌ها چگونه به دست می‌آید. لذا نخست باید بدانیم که خط‌مشی یعنی طرح‌ریزی دقیق. طرح‌ریزی‌ای که می‌گوید: «اگر این طرح، مبتنی بر واقعیت است، پس آن را اجرا کن». خط‌مشی یعنی آنکه اگر هوا بارانی است، چتر را باز کن. اگر نه، این کار را نکن. در نتیجه، واقعیاتِ ناظر به جهان هستند که مشخص می‌کنند چه اقداماتی باید انجام شوند. اما پیچیدگی اجرای خط‌مشی‌ها در بافت دولتی آن است که در این ... مطالعه بیشتر

  در ویدئوی قبل، از درماندگی مفرط گفتیم، از اینکه بسیاری از کشورها می‌خواهند به سطحی از توانمندی برسند که از فساد رها شوند و کارآمدیِ دولت و سایر مؤسسات را افزایش دهند. آن‌ها گرچه بسیار تلاش می‌کنند و به تمام بخش‌های دولت و تمام سازمان‌ها می‌آموزند که حتی به صورت یک امر صوری، برای خود، استراتژی تدوین کنند، اما پیشرفت نمی‌کنند. لذا به گمان ما ضروری است که سوالِ دکتر فیل را در این‌جا مطرح کنیم. سوالِ دکتر فیل چیست؟ این سؤال، موضوعی فرهنگی است. یک روانپزشکِ خودیاری‌گر در یک برنامۀ تلویزیونیِ محبوب، به سؤالات تلفنیِ افراد پاسخ می‌دهد. ... مطالعه بیشتر