کارشناس ارشد جامعه شناسی
کارشناس پژوهشی- حمایتگری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه
گزارش «موقعیت‌ها و مصادیق تعارض منافع در صنعت برق (وزارت نیرو)» به عنوان گزارش پژوهشی و حمایتگری در حوزه برق وزارت نیرو صورت گرفت. در این گزارش به کلیاتی از مفهوم تعارض منافع، ترجمه و تلخیص موقعیت‌های تعارض منافع و نحوه مدیریت آن در شورای ملی انرژی کانادا، ساختار وزارت نیرو و شرکت‌های زیرمجموعه دولتی و غیردولتی و در نهایت رایج ترین مصادیق و موقعیت‌های تعارض منافع در بخش برق و راهکارهای مدیریت آن پرداخته شده است.
مطالعه تعارض منافع در بخش برق از آنجایی اهمیت دارد که اولا برق جزو خدمات عمومی محسوب می شود، دوم، در بخش‌هایی از زنجیره تولید و توزیع برق، بخش خصوصی فعال است، سـوم، فعالان بخش خصوصی در قالب پیمانکاری بسیاری از پروژه های وزارت نیرو را انجام می‌دهند. بنابراین کارمندان و مدیران دولتی می‌توانند در یک موقعیت بالقوه تعارض منافع قرار داشته باشند. به عبارت دیگر، کارمندان و مدیران حوزه برق بر اساس نقش و سطح دسترسی به اطلاعات کلیدی، همواره می‌توانند از موقعیت‌ها برای منافع شخصی خودشان بهره‌برداری کنند و منافع عمومی و مردم را در درجات بعدی اهمیت قرار دهند که به فرض میتوان به این موقعیت اشاره کرد که تعدادی از مدیران و کارکنان بخش برق همزمان سهامدار شرکت‌های خصوصی باشند و یا در قالب مهندسین مشاور پـروژه در بخش خصوصی اشتغال داشته باشند.
به دلیل اهمیت مطالعه تجربه جهانی مدیریت تعارض منافع، کدهای رفتاری و اخلاقی نهاد رگولاتوری انرژی ترجمه شده است. این کدهای رفتاری به موقعیت و شرایطی اشاره دارد که کارمندان ممکن است در موقعیتی قرار بگیرند که منافع شخصی و خصوصی شان بر عملکرد نهاد تاثیر بگذارد، در نتیجه با تعریف سه موقعیت تعارض منافع واقعی، تعارض منافع بالقوه و تعارض منافع ظاهری و یا شبهه تعارض منافع کارمندان را از وضعیت و پیامد و راهکار مدیریت تعارض منافع مطلع می سازند.
در گزارش «موقعیت ها و مصادیق تعارض منافع در صنعت برق (وزارت نیرو)» باتوجه به مصاحبه هایی عمیق محرمانه با کارشناسان این حوزه و مصاحبه های خبری و ترویجی با فعالان صنعت برق، موقعیت ها و مصادیق زیر به ترتیب اولویت توضیح داده شده است و سازوکار هر مصداق با جزئیات تشریح شده است:
- اشتغال همزمان و ارتباطات سهامداری
- ارتباطات پساشغلی و درب های گردان
- روابط خویشاوندی
- انگیزه های سیاسی و منطقه ای
- تعارض وظایف
- اتحاد ناظر و منظور
- تعارض منافع سازمانی بین وزارت نیرو و وزارت نفت.
مهم‌ترین و اساسی ترین پیشنهاد این گزارش برای مدیریت تعارض منافع، تشکیل هیئت یا کمیته‌های تعارض منافع در وزارتخانه است. این کمیته می بایست مسئول گزارش های اعلام وضعیت تعارض منافع باشد و میزان اثرگذاری تعارض منافع و ارتباط آن با سوءمدیریت، ناکارآمدی و فساد را مشخص کنند و رای‌های لازم را صادر کنند. با وجود چنین کمیته‌ای هم میتوان منافع عمومی را حفظ کرد، هم از فسادهای ناشی از تعارض منافع پیشگیری کرد و در نهایت مانع از این شد که مسئولان، مدیران و کارکنان متخصص و خبره به واسطه تخلفات اداری، انگیزه‌هایشان را از دست بدهند و از بخش عمومی خارج شوند.
اقدامات ترویجی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه بر اساس این گزارش را میتوان چنین برشمرد که این مرکز با مرکز پژوهش های مجلس، سندیکای صنعت برق، سایت خبری برق نیوز، روزنامه شرق، خبرگزاری‌های ایسنا و ایرنا، و جمعی از خبرنگاران این حوزه جلسات متعددی برای تشریح موضوع تعارض منافع در حوزه برق برگزار کرده است. علاوه بر این یادداشت ها و اینفوگرافیک های زیر در سایت مرکز منتشر شده است:
- «تعارض منافع در بخش انرژی و راه‌های پیشگیری از آن؛ شورای ملی انرژی کانادا» از مجموعه تجارب جهانی مدیریت تعارض منافع
- گزارش کارشناسی «بررسی وضعیت فقر انرژی، ناکارایی در تخصیص منابع و عوامل اثرگذار»؛ فقر و تعارض منافع در حوزه انرژی
- «چگونه صنعت برق سرمایه‌گریز شد» مصاحبه با علیرضا اسدی، معاون پژوهشی سندیکای صنعت برق
- بازنشستگان وزارت نیرو و تعارض منافع درب گردان
- ضرورت توجه به تعارض منافع در لایحه «نهاد مستقل تنظیم‌گر بخش برق»
- «مروری بر صحبت‌های وزیر نیرو در نشست «تعارض منافع در صنعت آب و برق»؛ تعارض منافع یا ناسازگاری علاقه‌ها؟!»
- «مروری بر ابعاد و اقدامات وزارت نیرو در خصوص بخشنامه «نحوه مدیریت تعارض منافع»؛ بیم و امیدهای بخشنامه نحوه مدیریت تعارض منافع در وزارت نیرو»
- اینفوگرافیک: تعارض منافع اشتغال بیرونی در وزارت نیرو
- اینفوگرافیک: صنعت برق گرفتار دام تعارض منافع
خبرنگار همکار: ستار محمدی
دیدگاهتان را بنویسید