کارشناس ارشد جامعه شناسی
کارشناس پژوهشی- حمایتگری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه
کاربرد کتابشناسی، بهره‌گیری از دانش موجود و تجربه‌های دیگران، بهبود کیفیت پژوهش‌ها و پرهیز از پژوهش‌های تکراری و گردآوری کتاب‌هایی در موضوع خاص است که در واقع می‌توان آن‌ها را در شناسایی میدان تحقیق خلاصه نمود.
سؤال اساسی پیش‌روی «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه» این بود که چه کتاب‌هایی در حوزه فساد و شفافیت چاپ و منتشر شده است؛ به‌عبارت دیگر، این کتابشناسی با محوریت شفافیت و مقابله با فساد یک کتابشناسی تخصصی است.
بر این اساس دو کلیدواژه اصلی، «شفافیت» و «فساد» در عنوان و در موضوع کتاب‌ها در «کتابخانه ملی ایران» جست‌وجو شد و کتاب‌هایی که تا سال ۱۳۹۸ فیپا گرفته بودند فهرست شده‌اند. پروژه کتابشناسی از اردیبهشت تا شهریور ۱۳۹۸ به طول انجامید.
پس از فهرست تمام کتاب‌ها به ترتیب تاریخ انتشارشان، کتاب‌ها طبقه‌بندی موضوعی شدند. در کتابشناسی توصیفی فساد و شفافیت علاوه بر درج شناسه و توضیحات کتاب، گزارش و چکیده‌ای توصیفی از کتاب شامل موضوع، هدف، پرسش و ساختار کتاب نوشته شده است.
با این معیار که کلیت کتاب درباره فساد و شفافیت و جنبه‌های تحلیلی آن باشد، ۲۳۵ کتاب فهرست شد. تعداد قابل‌توجهی از این کتاب‌ها در کتابخانه ملی، کتابخانه دانشگاه تهران، کتابخانه مجلس، کتابخانه سازمان بازرسی و جست‌وجوی اینترنتی مطالعه و برایشان چکیده‌ای توصیفی نوشته شد، اما تعدادی از آنان در کتابخانه‌ها موجود نبود و این کتابشناسی را با محدودیت مواجهه کرد.
با توجه به موضوعات متنوع و ابعاد مورد بررسی در موضوع فساد، ۱۵۰ چکیده توصیفی کتاب با جهت‌گیری کلی آن و موضوع درج‌شده در فهرست شناسنامه کتاب، در هفت موضوع دسته‌بندی شده‌اند که عبارت‌اند از:
- روش‌های سنجش و ارزیابی فساد
- قوانین و مقررات در خصوص فساد (مباحث حقوقی و قراردادی، جامعه‌شناسی حقوقی، کنوانسیون‌های بین‌المللی)
- فساد در جهان و مطالعات تطبیقی
- فساد سیاسی
- مبارزه با فساد و پیشگیری-اصلاح نظام اداری
- فساد اداری و سازمان‌ها (با نمونه‌های پژوهشی مثل بانک، شهرداری، دستگاه قضا، پلیس، رسانه، ورزش)
- فساد مالی و اقتصادی (مثل جرائم اقتصادی، پول‌شویی، مالیاتگریزی، قاچاق، رشوه)
بر خلاف تعداد بالای کتاب‌های با موضوع فساد، ۱۴ چکیده توصیفی کتاب با موضوع شفافیت مرتبط بود که با توجه به جهت‌گیری کلی آن و موضوع درج‌شده در فهرست شناسنامه کتاب، در پنج حوزه دسته‌بندی شده‌اند که عبارت‌اند از:
- شفافیت سازمانی
- شفافیت در انتخابات
- شفافیت مالی و اقتصادی
- شفافیت سیاسی و آزادی اطلاعات
- قوانین و مقررات مرتبط با شفافیت
علاوه بر اینکه چکیده توصیفی ۱۶۴ کتاب نوشته و گردآوری شده است، این کتابشناسی دارای سه فهرست ضمیمه کتابشناسی بر اساس نام نویسنده است. فهرست کتابشناسی فساد از منظر اسلام، قرآن، ائمه و علما با ۱۷ عنوان کتاب؛ فهرست کتابشناسی فساد با ۲۱۷ عنوان کتاب؛ و فهرست کتابشناسی شفافیت با ۱۸ عنوان کتاب آماده شده است.
بخشی از محتوای کتابشناسی توصیفی فساد و شفافیت را می‌توانید در در تب شفافیت و مقابله با فساد در سایت مرکز بخوانید.
نام پژوهشگران: راضیه شیخ رضایی، محمد کریمی، فاطمه نصیری و محمدحسین حیدری
دیدگاهتان را بنویسید