کارشناس ارشد جامعه شناسی
کارشناس پژوهشی- حمایتگری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه
شبکه مبارزه با فساد در اقتصادهای در حال گذار یکی از ابتکارات سازمان همکاری اقتصادی و توسعه برای ترویج اقدامات ضد فساد در کشورهای غیر عضو است. این شبکه در سال ۲۰۰۳ با حمایت ارمنستان، آذربایجان, گرجستان، قزاقستان، روسیه، تاجیکستان و اوکراین با نام طرح اقدام استانبول برای بررسی چارچوب قانونی و نهادی برای مبارزه با فساد و شناسایی دستاوردها و نقاط ضعف شروع به کار کرد.
این کتاب به طور اختصاصی درباره گزارش نظام‌مند مبارزه با فساد در ارمنستان است که نتایج آن می‌تواند راهنمایی برای کشورهای در حال مبارزه با فساد باشد. توصیه‌های این کتاب شامل اقدامات در زمینه تقویت سیاست‌ها و مؤسسات مبارزه با فساد، اصلاح قانون مبارزه با فساد بر اساس استانداردهای بین‌المللی و اجرای اقدامات پیشگیرانه با تضمین نظام اخلاقی در استخدام و کنترل ملی است. جمهوری ارمنستان تصدیق می‌کند که فساد از مسائل مهم این کشور است و در سال‌های اخیر، دولت تلاش‌هایی را برای رسیدگی به فساد انجام داده است که اولین اقدامشان تأسیس کمیته راهبردی برای هماهنگی برنامه ضد فساد و تصویب یک استراتژی مبارزه با فساد و برنامه عملیاتی بود.
کتاب در دو فصل تدوین شده است. فصل اول در سه محور، نهادها و سیاست ملی مبارزه با فساد، قانون‌گذاری و جرم انگاری فساد و در آخر شفافیت استخدام کشوری و مسائل مربوط به کنترل مالی در ارمنستان نوشته‌شده است. در هر محور، ارزیابی کلی از ارمنستان نوشته و سپس توصیه‌هایی برای حل و بهبود وضعیت مبارزه با فساد داده می‌شود.
به‌طورکلی، ارزیابی و توصیه برای مبارزه با فساد در ارمنستان بدین شرح است که به دلیل اختلاف گسترده بین سطح گزارش فساد در کشور و نرخ پیگرد قانونی و محکومیت واقعی برای رشوه و جرائم مرتبط با فساد، از سوی دیگر منابع مالی محدود برای مقابله فوری با این مسئله؛ لازم است تا ارمنستان بر پیشگیری و اجرای قانون تمرکز کند و این نیز نیازمند رویکرد هماهنگ بین نهادهای مجری قانون و پیگیری فساد با کارکنان متخصص، آموزش‌دیده و متعهد و آزاد از مداخلات سیاسی است.
فصل دوم به گزارش خودارزیابی ارمنستان اختصاص دارد که در پنج محور تنظیم شده است:
راهبرد ملی مبارزه با فساد: در این محور گزارش‌ها و داده‌های آماری مربوط به جرائم مرتبط با فساد در ارمنستان مطرح شده است. همچنین راهکار عملیاتی مبارزه با فساد و سازوکارهای نظارت بر اجرای آن، پایش سازوکارهای موجود در برنامه راهبردی مبارزه با فساد توضیح داده شده است.
ارتقای پاسخگویی و شفافیت: در این محور اخلاق در خدمات دولتی، نحوه فرایند استخدام و انتصاب مقامات دولتی و مسائل پیشرفت کاری به خصوص در مشاغلی همچون پلیس، گمرک و اداره مالیات تشریح شده است. ظرفیت‌های آموزش مدیریت دولتی به‌خصوص برای دیپلمات‌ها، مأموران امنیتی، پلیس‌ها و … مطرح شده است. نظام‌نامه‌های رفتاری و استانداردهای اخلاقی برای مقامات دولتی و کارمندان نیز ارزیابی شده است. همچنین قوانین موجود تعارض منافع مثل منع دریافت هدیه و رشوه مرور شده است. در ادامه این محور روش‌های اجرای فعالیت‌های مربوط به مبارزه با فساد؛ تعهد به گزارش‌های موارد سوء رفتار/تخلف از وظایف/ فساد؛ تدارکات دولتی، مجوزها، یارانه‌ها و دیگر امتیازات دولتی و کنترل ملی/ حسابرسی دولتی تشریح شده است.
جرم انگاری فساد: در این محور قوانین و مواد حقوقی ارمنستان برای پیشنهاد رشوه و دریافت آن، موارد دیگر فساد و جرائم مرتبط با آن مثل کارآفرینی کاذب، جلوه دادن درآمدن غیرقانونی، سوءاستفاده از قدرت دولتی و … مطرح شده است. همچنین در ادامه مفهوم و تعریف مقام دولتی در قوانین و چارچوب کاری دادگاه‌ها برای پیگیری چنین جرائمی بیان شده است. در خصوص فساد در بخش خصوصی، رشوه در کسب‌وکار را مدنظر قرار داده‌اند.
خدمات تخصصی، تحقیقات اجرا: واحد تخصصی مبارزه با جرائم اقتصادی و فساد در ارمنستان بخش پلیس است و دادستان عمومی کار نظارت و دیگر اختیاراتی را دارد.
ابعاد بین‌المللی و همکاری‌های بین‌المللی: این محور موافقت‌نامه‌های بین‌المللی در مورد کمک‌های حقوقی متقابل، استرداد و غیره را معرفی کرده است. همچنین نحوه همکاری‌های بین‌المللی بر اساس آیین دادرسی کیفری ارمنستان برای اقداماتی نظیر تحقیق، تعقیب، بازرسی در خارج از کشور تشریح شده است.
همچنین این کتاب دارای دو ضمیمه است. ضمیمه اول، نظرات دفتر شفافیت بین‌الملل ارمنستان درباره گزارشی است که دولت برای چارچوب طرح اقدام استانبول آماده کرده است. ضمیمه دوم متن «طرح اقدام مبارزه با فساد» در ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، روسیه، تاجیکستان و اوکراین است.
منبع:
*سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (۱۳۹۵) مبارزه با فساد در اقتصادهای در حال گذار: ارمنستان، [برای] مرکز مطالعات و پژوهش‌های سلامت اداری و مبارزه با فساد، قوه قضاییه سازمان بازرسی کل کشور، مترجم محمدجواد حق‌شناس، تهران: نشر علوم اجتماعی.
بدون دیدگاه