فرض بر این است که پزشک به عنوان وکیل و نماینده‌ی بیمار بهترین تصمیمات را اتخاذ می‌کند. گرچه این این رابطه در دیگر دادوستدهای اجتماعی نیز وجود دارد ولی در این حرفه به دو دلیل به طور جدی‌تری مطمح نظر قرار داده می‌شود: اول به دلیل منزلت شغل پزشکی به لحاظ ارتباط آن با سلامتی افراد و دوم به دلیل عدم تقارن اطلاعات میان پزشک به عنوان عرضه کننده کالا و بیمار به عنوان مصرف‌کننده است. شاید در هیچ نوع داد و ستد دیگری این شدت عدم تقارن اطلاعات وجود نداشته باشد که در آن بیمار بدون آنکه شخص اقدام به تصمیم‌گیری کند، اختیار این تصمیم‌گیری را به پزشک واگذار می‌کند.
رابطه یا هزینه کارگزاری
رابطه‌ی میان کارگزاری، تعارض منافع و عدم تقارن اطلاعات در عرصه خدمات پزشکی و درمان در این پژوهش مدنظر است. فرض کنید فردی را برای فروش ماشین خود استخدام نموده‌اید و توافق کرده‌اید که زمانی که این کار را انجام بدهد به وی مبلغ مشخصی کارمزد بدهید. محرک کارگزار شما در اینجا صرفا فروش است. این حالت را باحالتی که در آن با فردی که برای فروش ماشین خود استخدام نموده‌اید، توافق کرده‌اید که زمانی که این کار را انجام بدهد به وی مبلغ مشخصی کارمزد بدهید (مثلا x درصد کمیسیون حاصل از فروش) ، در نظر بگیریم. در این حالت مشکل برخلاف حالت اول که کارگزار در آن قیمت فروش برایش فاقد اهمیت است رفع می‌شود. به این نوع رابطه میان سهامدار یا کارفرما و مدیریت یا کارگزار رابطه‌ی کارگزاری می‌گویند. در این رابطه این احتمال وجود دارد که میان منافع کارفرما و کارگزار تعارض به وجود بیاید که به این تعارض مشکل کارگزاری می‌گویند.
ماهیت و اشکال کارگزاری در نظام سلامت
-
تحلیل داد و ستد انجام شده بین جامعه، بیمه و پزشک از منظر رابطه کارفرما ـ کارگزار (principal – agent relationship)
فرض بر این است که پزشک به عنوان وکیل و نماینده‌ی بیمار بهترین تصمیمات را اتخاذ می‌کند. گرچه این این رابطه در دیگر دادوستدهای اجتماعی نیز وجود دارد ولی در این حرفه به دو دلیل به طور جدی‌تری مطمح نظر قرار قرار داده می‌شود: اول به دلیل منزلت شغل پزشکی به لحاظ ارتباط آن با سلامتی افراد و دوم به دلیل عدم تقارن اطلاعات میان پزشک به عنوان عرضه کننده کالا و بیمار به عنوان مصرف‌کننده است.
شاید در هیچ نوع داد و ستد دیگری این شدت عدم تقارن اطلاعات وجود نداشته باشد که در آن بیمار بدون آنکه شخص اقدام به تصمیم‌گیری کند، اختیار این تصمیم‌گیری را به پزشک واگذار می‌کند.
شاید در هیچ نوع داد و ستد دیگری این شدت عدم تقارن اطلاعات وجود نداشته باشد که در آن بیمار بدون آنکه شخص اقدام به تصمیم‌گیری کند، اختیار این تصمیم‌گیری را به پزشک واگذار می‌کند. در این نوع نگاه که پزشک باید حداکثر منفعت بیمار را مورد توجه قرار دهد در میان دیگر رویکردهای داد و ستد اجتماعی بی‌نظیر است؛ زیرا از یک سو پزشک نقش «عرضه کننده‌ی کالا» و از سوی دیگر به عنوان «وکیل بیمار برای تصمیم‌گیری» دچار تعارض منافع می‌شود. این دینامیسم در شکل زیر آورده شده است:
نمودار ۱: دینامیسم ارتباط و رابطه‌ی رفتاری میان بیمار و پزشک
-
ارتباط بیمه سلامتی با هزینه‌ی کارگزاری
بسته به نوع ساختار بیمه ممکن است دو نوع دینامیسم کلی حاکم شود: (۱) نظام‌های بیمه‌ی غیرسرانه‌ای (سنتی) (۲) نظام‌های بیمه‌ی سرانه‌ای. جدول زیر اشکال رابطه‌ی کارگزاری در دو مدل اصلی بیمه خدمات سلامتی است:
نمودار۲: اشکال رابطه‌ی کارگزاری در دو مدل اصلی بیمه خدمات سلامتی
در حالت نخست،؛ گروه‌های پزشک و بیمار از این داد و ستد خوشحال و خوشنود هستند و جامعه یعنی گروه‌های بیمه‌گزار ناراضی هستند.
نمودار۳: نمایی از ساختار تامین و ایجاد منابع مالی و پرداخت هزینه‌ها در نظام ارائه خدمات سلامتی و نقش و جایگاه عناصر ذی‌نفع
اشکال دیگر هزینه‌ی کارگزاری در نظام ارائه خدمات سلامتی
- تعارض منافع، زمانی که پزشک، کارفرما یا سهامدار مراکز ارائه‌ی خدمات سلامتی است
- تعارض منافع، زمانی که پزشک هم در مراکز دولتی و هم در مراکز خصوصی فعالیت می‌کند.
منبع
- محمدی، سید مهرداد، پوررضا، ابوالقاسم. ۱۳۸۳٫ «هزینه کارگزاری و تعارض منافع در نظام ارایه خدمات سلامتی» . فصلنامه پایش. سال چهارم، شماره اول، زمستان ۱۳۸۳٫ صص ۴۷-۵۳٫
بدون دیدگاه