مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش- بخش اول

با توجه به اهمیت آموزش همگانی در جامعه، کارآمد سازی سیستم آموزش همگانی و تحقق عدالت آموزشی امری ضروری در هر جامعه است. ازجمله مهم‌ترین راهبردهای کشورهای توسعه‌یافته برای این امر، شناسایی مصادیق تعارض منافع در سیستم آموزش و پرورش و رفع یا مدیریت آن است. در کشور ما با ابلاغ بخشنامه مدیریت تعارض منافع در وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان‌های تابع توسط وزیر آموزش‌وپرورش موردتوجه جدی قرارگرفته است. ازآنجاکه مدارس خصوصی و مراکز خصوصی کنکور اولین مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش اند که به ذهن عموم جامعه متبادر می‌شود، در اینفوگرافی‌هایی با موضوع مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش سعی شده است با نگاهی جامع‌تر به این وزارتخانه، موقعیت‌های مختلف تعارض منافع در آموزش‌وپرورش توضیح داده شوند.

محمد ملکی

همان‌طور که اشاره شد به دلیل آنکه عامه مردم از طریق مدارس دولتی و خصوصی با وزارت آموزش‌وپرورش سروکار دارند؛ مصادیق تعارض منافعی را که در مدارس رخ می‌دهد به‌وفور تجربه کرده‌اند. استعدادیابی ازجمله این مصادیق است. این موقعیت هنگامی رخ می‌دهد که برخی مسئولین یا معلمین مدارس دولتی مالک یا سهامدار مدارس خصوصی باشند. این امکان وجود دارد که آن‌ها دانش‌آموزان بااستعداد مدارس عمومی را شناسایی کرده و به مدارس خصوصی خود هدایت کنند. این روند باعث تهی شدن مدارس دولتی از دانش‌آموزان بااستعداد، مستحیل شدن انگیزه معلمان مدارس دولتی برای تدریس و نهایتاً کاهش کیفیت آموزش عمومی رایگان خواهد شد.

 اما بسیاری از موقعیت‌های تعارض منافع در آموزش‌وپرورش که در بخشنامه وزیر آموزش و پرورش به آن اشاره‌شده است، مرتبط با این وزارتخانه و سازمان‌های تابعه آن است که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم: (برای مطالعه بیشتر در مورد این بخشنامه کلیک کنید)

ازجمله مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش ، موقعیت اعضای شورای نظارت بر عملکرد مدارس غیردولتی است. در این شورا به تخلفات مدارس غیردولتی رسیدگی می‌شود، اما اعضای این شورا خود می‌توانند مالک مدارس غیردولتی باشند. اگر تخلفات مدارس خصوصیِ اعضای شورا به این شورا ارجاع داده شود، حضور آن‌ها در جلسات ممکن است بر رأی سایر اعضا نیز اثرگذار باشد و موجب نادیده گرفتن تخلف شود.

مراکز توان‌بخشی از دیگر موقعیت‌هایی است که تعارض منافع در آموزش‌وپرورش را می‌توان در آن مشاهده کرد. برخی معلمین و یا مسئولینی که در مدارس استثنائی اشتغال دارند، با مراکز خصوصی توان‌بخشی، رابطه مالکیت، سهام‌داری و یا اشتغال دارند. این ارتباط باعث می‌شود که این آموزگاران و یا مسئولین دانش‌آموزان را برای دریافت خدمات درمانی و یا مشاوره به سمت مراکز توان‌بخشی خود هدایت کنند.

سازمان نوسازی و تجهیز مدارس از سازمان‌های تابعه وزارت آموزش‌وپرورش است که در بخشنامه وزیر آموزش‌وپرورش نیز به آن اشاره‌شده است. در این سازمان برخی مهندسین ناظر وظایف حاکمیتی ازجمله نظارت بر امور فنی و ایمنی ساختمان، نظارت بر نقشه‌های مدارس دولتی در حال ساخت یا اظهارنظر فنی در مورد محل استقرار مدارس و مراکز غیردولتی را بر عهده دارند. اگر سازمان نوسازی و تجهیز مدارس با این مهندسین مشاور قرارداد ساخت یا نوسازی مدارس منعقد کند، این مهندسین علاوه بر نظارت به حیطه اجرا نیز وارد خواهند شد و در موقعیت تعارض منافع (اتحاد ناظر و منظور) قرار خواهند گرفت. در اینفوگرافی به سایر مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش اشاره شده است.

همچنین برای آشنایی با موقعیت‌های تعارض منافع در آموزش‌وپرورش سایر کشورها و راهبردهای مدیریت آن، می‌توانید تجارب جهانی تعارض منافع در آموزش­ و پرورش و مدیریت تعارض منافع در مدارس، ارزش­ها و راهبردهای نظام آموزشی در استرالیا را مطالعه کنید.

مطالب مرتبط:

توصیه‌های بانک جهانی در جهت کنترل تعارض منافع ابعاد گسترده تعارض منافع در آموزش و پرورش مصادیق تعارض منافع در آموزش‌ و پرورش: بخش دوم موقعیت­های فرضی تعارض منافع در آموزش و پرورش: تجارب جهانی موقعیت‌های تعارض منافع در بخشنامه وزارت آموزش و پرورش ناظر به چه مواردی است؟ شیوع فساد در بستر تعارض منافع