حمایت طلبی (Advocacy) ابزار قدرتمندی برای انتقال پیام به مخاطبان هدف به منظور اثرگذاری بر فرایند‌های تصمیم‌گیری و رشد گفتمان چندوجهی در عرصه سیاست‌گذاری است. حمایت طلبی مجموعه اقداماتی را برای کاهش فاصله میان آنچه هست (وضع موجود) و آنچه که باید باشد (حالت ایده‌آل) ارائه می‌دهد.
حمایت طلبی می‌تواند از قوانین و مقررات گرفته تا خط مشی‌ها و مصوبات و هر آنچه که بر زندگی شهروندان تاثیرگذار است، به کار گرفته شود. اجرای درست حمایت طلبی در هر حوزه و سازمان نیازمند راهنمایی برای قدم گذاشتن در بهترین مسیر و دستیابی به بهترین نتیجه است. متن پیش‌رو خلاصه‌ای از کتابچه راهنمای حمایت طلبی بنیاد خیریه کِر (CARE) است که توسط همکاران مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه ترجمه شده و در آن به چیستی حمایت‌طلبی، دلایل استفاده از آن و چرخه اجرای حمایت‌طلبی تا حصول به نتیجه و اطمینان از کارامدی آن می‌پردازد.
حمایت طلبی چیست؟
بنیاد خیریه کِر با در نظر قرار دادن این نکته که اغلب سیاست‌های حمایتی از فقرا و جوامع حاشیه‌نشین یا ناکارآمد است یا اجرایی نمی‌شود حمایت‌طلبی را اینگونه معرفی می‌کند: « حمایت طلبی یک فرآیند آگاهانه برای تأثیرگذاری بر روی افرادی است که در تصمیم‌گیری، تدوین، تغییر و اجرای سیاست‌ها (کاهش فقر و رسیدن به عدالت اجتماعی)نقش دارند».
حمایت طلبی و الزام بهره‌مندی از آن
برای حل معضل فقر راه‌حل نوآورانه‌ای نیاز است از این رو حمایت طلبی ابزار و مکملی قدرتمند همچون ابزارهای دیگر چون ارائه خدمات، ظرفیت‌سازی و کمک‌های فنی است. حمایت‌طلبی کمک می‌کند به نتایج پایداری دست‌یافت و از آن برای پاسخگویی دولت‌ها در سراسر جهان استفاده کرد. حمایت طلبی می‌تواند صدای زنان، فقرا و جوامع حاشیه‌ای را تقویت کند و اطمینان حاصل کند که صدای آن‌ها به صاحبان قدرت می‌رسد.
سه عنصر اصلی حمایت طلبی موثر و سیاست‌گذاری؛ شواهد و مدارک، توانایی انجام و سیاست‌ها است. شواهد باید سیاست‌گذاران را به سمت راه‌حل‌های دست‌یافتنی هدایت کند و همچنین توانایی انجام آن را داشته باشد. به‌عنوان‌مثال لابی‌کردن با دولت برای افزایش مخارجش در خصوص ارائه یک خدمت خاص در نزدیکی یک انتخابات عمومی معنایی ندارد چراکه آن‌ها دیگر توانایی افزایش بودجه را ندارند، در عوض باید تلاش کرد آن درخواست در مانیفست احزاب سیاسی مهم گنجانده شود.
حمایت طلبی و نظریه تحولات اجتماعی
بنیاد خیریه کِر مشخصا بیان می‌کند که ریشه فقر در روابط نابرابر قدرت است که منجر به توزیع نابرابر منابع و فرصت‌های بین زن و مرد، بین صاحبان قدرت و جوامع حاشیه‌نشین و بین کشورها می‌شود. بنیاد معتقد است که فقر را نمی‌توان بدون پرداختن به عدم تعادل‌های اساسی در قدرت برطرف کرد. حمایت طلبی در حل این بی‌عدالتی نقش اساسی دارد.
در پیش‌نویس برنامه بنیاد سه نقش محوری برای تحقق تغییرات اجتماعی آورده شده است: (۱) اقدامات بشردوستانه. (۲) ترویج راه‌حل‌های نوآورانه برای توسعه پایدار. (۳) تأثیر چندبرابری.
اگر عدم تعادل قدرت از ریشه‌های فقر است بنابراین مهم است که در نظر گرفته شود چگونه حمایت طلبی می‌تواند حامی حاکمیت فراگیرتر (حکمرانی مربوط به اعمال قدرت در مدیریت امور عمومی) باشد. اگر شهروندان توانمند شوند، اگر صاحبان قدرت تأثیرگذار، مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باشند و اگر فضاهای مذاکره گسترده، مؤثر و فراگیر باشند، آنگاه توسعه پایدار و عادلانه حاصل می‌شود. برای دستیابی به تأثیر پایدار، در هر سه زمینه تغییرات مهمی لازم است.
حمایت‌طلبی در تحقق هر یک از سه مؤلفه تحولات اجتماعی بسیار اساسی است.
چرخه برنامه‌ریزی و اجرای حمایت طلبی
چرخه برنامه‌ریزی هشت مرحله‌ای مراحل فرایندی است که باید هنگام طراحی و اجرای یک استراتژی حمایت‌طلبی مورداستفاده قرار گیرد. نمودار زیر چرخه‌ی هشت مرحله‌ایی ایده‌ال را نمایش می‌دهد به این معنا که از ابتدا حمایت طلبی در آن گنجانده شده باشد.
بنیاد به‌طورمعمول از حمایت‌طلبی برای واکنش نشان دادن به فرصت‌ها و چالش‌ها استفاده می‌کند. ممکن است زمان کمتری برای شناسایی مسئله صرف شود ولی برای تعریف خط‌مشی‌ها و پیام‌ها و یا تحقیق برای ساخت شواهد و اسناد بیشتر زمان صرف شود. درنهایت این مراحل به‌وضوح به‌هم‌پیوسته هستند. این چرخه باید بر اساس نظارت و ارزیابی منظم نتایج و بستر سیاستی به‌طور مداوم بازبینی شود.
با رجوع به این راهنما می‌توان مطالعاتی موردی برای نشان دادن مراحل مختلف چرخه را مشاهده کرد. یکی از این موارد مطالعه‌‌ی موردی بر روی «پروژه حمایت طلبی آب سالم در مدارس» در سراسر کنیا است.
-
عنوان: پروژه حمایت‌طلبی آب سالم در مدارس*
پروژه‌ی حمایت طلبی آب سالم در مدارس، برنامه‌ای پنج ساله است که اثر این برنامه «پایداری و گسترش مقیاس آب و فاضلاب و بهداشت مدارس» بر جامعه هدف است. آب ناکافی وعدم دسترسی به فاضلاب در مدارس بخشی از بحران بزرگ جهانی آب و فاضلاب است. به موجب آن طرح آموزشی آزمایشی برای ۲۰۰ مدرسه ابتدایی از زمان آغاز برنامه باعث شده که ۲۰۰۰۰ مدرسه در سطح ملی دچار تغییر شوند و وزارت آموزش‌وپرورش کنیا بودجه سالانه آب و فاضلاب مدارس ابتدایی را دو برابر کند. اهداف حمایت طلبی از طریق درخت مسئله و تحلیل ذينفعان توسعه داده می‌شوند.
گام اول: شناسایی مسئله
اولین گام این است که مسئله سیاستی که نیازمند راه‌حل است و علل اصلی آن شناسایی شود. گاهی اوقات مسئله سیاستی را می‌توان به‌راحتی از تجربه اجرای یک برنامه شناسایی کرد. با این‌حال بهتر است که فرض نشود درک کاملی از مسئله وجود دارد زیرا این امر می‌تواند منجر به حمایت طلبی ناکارآمد شود. استفاده از ابزارها مانند درخت مسئله و نظریه تغییر در بلندمدت باعث صرفه‌جویی در وقت می‌شود.
ابزار شماره ۱: درخت مسئله
درخت مسئله از طریق نقشه‌کشی و آناتومی کمک می‌کند علت و معلول یک مسئله کشف شود. درخت مسئله مانند روش نقشه ذهنی البته با ساختار بیشتر است. مسئله سیاستی مرتبط در مرکز نمودار نوشته و تنه درخت می‌شود. علل و پیامدهای‌‌مسئله‌کانونی ریشه درخت می‌شوند. برای یافتن علل در ریشه باید به این سؤال پاسخ داد که چرا این مسئله یک مشکل است؟
پس از شناسایی مشکل، علل و پیامدهای آن، مرحله بعدی تحلیل بستر موجود است. این تحلیل کمک می‌کند که مشخص شود تلاش‌های حمایت طلبی باید بر کدام علل و پیامدها تمرکز کند. بعدازاین می‌توان از درخت مسئله برای توسعه درخت اهداف استفاده کرد (گام سوم).
گام دوم: بستر
بستر شرایطی است که زمینه را برای یک رویداد، گفته یا ایده ایجاد می‌کند و به‌واسطه آن می‌تواند درک شود. تصمیم‌گیری در خصوص اینکه کدام دلیل یا پیامد مسئله برای حمایت طلبی انتخاب شود بدون در نظر گرفتن اینکه چه چیزی در این شرایط واقع‌بینانه و قابل‌دستیابی است، کاری دشوار است. سیاست‌گذاری نمی‌تواند در خلأ اتفاق بیفتد. ممکن است دیگران قبلاً با مشکلات مشابه دست‌وپنجه نرم کرده باشند از این رو یادگیری از تجربه آن‌ها مهم است.
ابزار شماره دو: تحلیل پستل
پستل (PESTLE) مخففِ عوامل یا روندهای سیاسی (Political) اقتصادی (Economic) اجتماعی (Social) فناوری (Technological) حقوقی (Legal) و زیست‌محیطی (Environmental) است.
استفاده از تحلیل پستل برای تقسیم تحلیل بستر به تکه‌های کوچک‌تر قابل کنترل می‌تواند مفید باشد. این ابزار به ما در کسب فهمی قاعده‌مند از بستر وسیع‌تر کمک می‌کند. همچنین به شناسایی موضوعات و فرصت‌های جدید در افق فکری، ساختن سناریوها و توسعه یک چشم‌انداز منسجم کمک می‌کند.
گام سوم: تعریف هدف
اهداف حمایت طلبی باید بیان کند که سیاستی که بنیاد و شرکای آن خواهان تغییرش هستند چیست، چه کسی این تغییر را انجام می‌دهد، تا چه میزان و چه زمانی اتفاق می‌افتد. به زبانی دیگر اهداف عبارت‌اند از آنچه که یک عمل حمایت طلبی باید انجام دهد. اهداف باید خاص، قابل‌اندازه‌گیری، قابل‌دستیابی، واقع‌بینانه و مقید به زمان باشند. آن‌ها باید به‌وضوح بیان کنند که چه چیزی تغییر خواهد کرد، چه کسی این تغییر را ایجاد خواهد کرد، میزان و زمان آن چقدر باشد.
گام چهارم: چه کسی می‌تواند تغییر ایجاد کند؟
- جامعۀ هدف اولیه – جامعۀ هدف اولیه افرادی است که قدرت ایجاد تغییرات مورد نیاز برای دستیابی به اهداف حمایت طلبی را دارند. آن‌ها اغلب به‌عنوان تصمیم‌گیرنده شناخته می‌شوند. این مهم است که بدانیم چه کسی تصمیمات را اتخاذ می‌کند تا باعث اتلاف وقت یا منابع با افراد نادرست نشویم.
- جامعه هدف ثانویه یا تأثیرگذاران – در مواردی که اقناع یا حتی دستیابی به جامعه هدف اولیه دشوار است، ممکن است دسترسی از طریق افرادی که بر آن‌ها تأثیر دارند امکان‌پذیر باشد. این افراد اهداف ثانویه هستند.
گام پنجم : خواسته‌های سیاستی و پیام‌های اصلی
پرداختن یک درخواست سیاستی احتمالاً مهم‌ترین و درعین‌حال زمان‌بر و دشوارترین مرحله در این چرخه است. دولت‌ها و سایر صاحبان قدرت غالباً قدرت یا تمایلی به اقدام ندارند، بنابراین خواسته‌ها باید تا حد امکان راه‌حل محور باشد تا توجه آن‌ها را جلب کند.
خواسته‌های سیاستی، اقداماتی خاص و واقعی هستند که مایل هستیم جامعه هدف برای رسیدن به اهداف آن را به عهده بگیرد. آن‌ها باید مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، قابل‌دستیابی، واقع‌بینانه و محدود به زمان است. هنگامی‌که یک درخواست سیاستی طرح می‌شود مهم است آنچه در توان اهداف هست، در نظرگرفته شود.
گام ششم : منابع
«یک تلاش حمایت‌طلبی مؤثر از منابع موجود حمایت طلبی به‌عنوان زیرساخت استفاده می‌کند، به‌طور خلاصه، شما از هیچ شروع نمی‌کنید، بلکه بر روی آنچه از پیش ساخته‌شده، می‌سازید.» گفته کلیدی جیم شولتز است.
منابع می‌توانند ملموس یا ناملموس باشند؛ مانند منابع فیزیکی و مالی (ملموس) و یا منابع فناورانه، ارتباطات، شهرت و منابع انسانی ازجمله دانش، مهارت و انگیزه (ناملموس) باشند. یک راه مناسب برای شناسایی هر دو نوع منابع و ظرفیت‌های موجود؛ نقشه‌برداری از تمام منابع، روابط، قدرت و سپس تحلیل اینکه از این لیست کدام‌یک می‌تواند به دستیابی اهداف حمایت طلبی کمک کند و چه منابع اضافی برای اطمینان از موفقیت طرح لازم است.
گام هفتم : برنامه عمل و اجرا
زمانی که مشکل و علل بروز آن مشخص شده و محتوا، اهداف و منابع ارزیابی شده‌اند، زمان آن است که شروع به برنامه‌ریزی فعالیت‌ها کنیم. در این مرحله از برنامه‌ریزی، معمولاً اطلاعات زیادی برای توسعه‌ی یک مدل منطقی یا چارچوب منطقی در دسترس است. چارچوب منطقی به کاربران کمک می‌کند تا رابطه‌ی بین اهداف یک اقدام حمایت طلبی و فعالیت‌های پیشنهادی برای دستیابی به اهداف را تجسم کنند.
روش‌ها و تاکتیک‌های حمایت طلبی مناسب به صورت مختصر اینگونه بیان می‌شوند:
الف) تحلیل و تحقیق برای ارائه‌ی شواهد و مدارک
ب) لابی کردن با تصمیم‌گیرندگان
ج) برگزاری کمپین
د) ظرفیت‌سازی و توانمندسازی سایرین جهت اقدام
ر) استفاده از ارتباطات و رسانه‌ها
ز) استفاده از رسانه‌های اجتماعی
گام هشتم : نظارت و ارزیابی
نظارت و ارزیابی به پیشبرد یک اقدام حمایت طلبی کمک کرده و تغییری را که در برابر اهداف اعلام‌شده به‌دست‌آمده ارزیابی می‌کند. نظارت و ارزیابی مؤثر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بخش لازم از طراحی یک اقدام حمایت طلبی است. تعیین اینکه چه اطلاعاتی برای ردیابی پیشرفت لازم است و چطور باید به آن دست‌یافت، قبل از اجرای استراتژی بسیار حیاتی است. اقدامات حمایت طلبی اغلب نیازمند این هستند که در آن‌ها تجدیدنظر شده، تنظیم و هدایت شوند. بااین‌حال چنین تغییراتی تنها باید برمبنای داده‌هایی که به‌خوبی تحت نظارت قرارگرفته‌اند، ساخته شوند. مشابه سایر پروژه‌ها، ارزیابی حمایت طلبی بر اثرات و پیامدها متمرکز است. ارزیابی‌ها میزان محقق شدن اهداف سیاسی و تاثیرنهایی این تغییرات بر رفاه افراد و خانواده‌ها را می‌سنجد. درست مثل هر پروژه‌ی دیگر بنیاد، اقدامات حمایت طلبی باید اثبات کنند که تأثیر‌مثبتی بر زندگی مردم داشته‌اند.
مدیریت ریسک، اطمینان از کارآمدی
اطمینان از اینکه حمایت طلبی ما، کارکنان یا برنامه‌ریزی آن‌ها را به خطر نمی‌اندازد و اینکه باید در تمام اقدامات از سطح محلی تا جهانی با یک صدای منسجم صحبت کنیم، از اهمیت زیادی برخوردار است.
از آنجایی که اجرای درست حمایت طلبی در هر حوزه نیازمند راهنمایی برای قدم گذاشتن در بهترین مسیر تا حصول به بهترین نتیجه است. خلاصه‌ی تهیه شده از این کتابچه به عنوان راهنمای حمایت طلبی می‌تواند مفید و قابل توجه باشد.
* پروژه SWASH+ که مخفف Sustaining and scaling school water, sanitation and hygiene plus است، در ترجمه از عبارت «پروژه حمایت‌طلبی آب سالم در مدارس» به عنوان جایگزین استفاده شده است.(م)
ترجمه: میلاد زمان، افروز آزادی
تلخیص: سمانه سهرابی
لینک کوتاه https://iran-bssc.ir/?p=7645
بدون دیدگاه