نفت

وضعیت فقر انرژی

فقر و تعارض منافع در حوزه انرژی

«فقر انرژی» یکی از ابعاد بسیار مهم فقر در جامعه کنونی ما محسوب می‌شود. تعارض منافع و ناهماهنگی‌های بین سازمانی می‌تواند منجر به مشکلاتی در خصوص وضعیت فقر انرژی شود. در اقتصاد، فقر به صورت محرومیت از رفاه تعریف شده است. رفاه بر حسب مطلوبیت مشخص می‌شود و تابع مطلوبیت بر اساس مصرف کالاها و خدمات تعریف می‌شود. به عبارت دیگر، تابع مطلوبیت، ترجیحات افراد را نسبت به سبدهای مختلف کالاها و خدمات مشخص می‌کند. با توجه به تعریف محرومیت، دو جنبه مطلق و نسبی در شناسایی افراد فقیر مطرح می‌شود و مرزی میان فقرا و سایر افراد جامعه ترسیم ... مطالعه بیشتر

آیا فساد در کشور ما سیستماتیک است؟

بابک زنجانی. کسی که همه ما بارها و بارها نامش را از رسانه های مختلف شنیده ایم. نامی که با یک فساد گسترده گره خورده است. فساد ۳۰۰۰ میلیارد تومانی. اما این پرونده فساد نه اولینش بود و نه آخرینش. در چند سال اخیر، روزی نیست که با یک خبر اختلاس، رشوه، شناسایی یک بدهکار بانکی، فرار مالیاتی و این دست خبرها مواجه نشده باشیم. دیگر ارقام برای ما بی معنی شده است. اختلاس ۱۰۰ میلیاردی و ۱۰۰۰ میلیاردی و ۱۲۰۰۰ میلیاردی برای ما تفاوت چندانی ندارد. دزدیدن دکل نفتی به جوک تبدیل شده است. مردم دستگیری افرادی که به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۲ مقابله با فساد و فقر: فقر و انرژی

فقر و انرژی استفاده از انرژی اثرات عمده و غیر قابل انکاری برای دستیابی به بهره‌وری، رفاه و آسایش بیشتر انسان‌ها داشته است. امروزه اقتصاد بدون استفاده از خدمات حامل‌های مختلف انرژی غیر قابل تصور است. انرژی، اثرات دامنه‌داری بر زندگی انسان‌ها دارد و از اشتغال تا توسعه ، از سازمان‌ها تا افراد و از جوامع محلی تا حوزه‌های ملی و جهانی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. ازاین‌رو، انرژی نیز همچون ده‌ها عامل دیگر اثرات غیرقابل انکاری بر فقر و نابرابری دارد. دسترسی به خدمات انرژی یکی از مؤلفه‌های اصلی کاهش نابرابری و فقر است و نقش بسیار مهمی در توسعه انسانی ... مطالعه بیشتر

رانت و فساد

نویسنده درصدد ریشه‌یابی این ناکارآمدی‌ها و تبیین مهمترین عوامل این عدم موفقیت‌ها بوده و برای کاستن اثرات منفی آن در اقتصاد ایران، به ارائه برخی راه حل‌ها پرداخته است. بررسی و ارزیابی روند تغییر شاخص‌های اقتصادی کشور، طی دهه‌های مختلف در کشور، نشان‌دهنده میزان اثربخشی درآمدهای نفتی در موفقیت‌ها یا عدم موفقیت‌های حاصل است. نگارنده معتقد است مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل عدم موفقیت در تحقق برنامه‌های توسعه‌ای کشور و دست نیافتن به اهداف تعیین‌شده در سند چشم‌انداز و برنامه‌های پنج‌ساله و همچنین بودجه‌های سنواتی، نحوه به کارگیری درآمدهای نفتی در اقتصاد کشور است. فصول پنج‌گانه کتاب درصدد است علاوه بر ... مطالعه بیشتر

مبارزه با معلول به‌جای علت

در قوانین ایران درباره تعریف فساد آمده است: «هرگونه فعل یا ترک فعلی است که توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به‌صورت فردی، جمعی یا سازمانی که عمدا و با هدف کسب هرگونه منفعت یا امتیاز مستقیم یا غیرمستقیم برای خود یا دیگری، با نقص قوانین و مقررات کشوری انجام پذیرد یا ضرر و زیانی را به اموال، منافع، منابع یا سلامت و امنیت عمومی و یا جمعی از مردم وارد نماید، نظیر رشا، ارتشا، اختلاس، تبانی، سوء‌استفاده از مقام یا موقعیت اداری، سیاسی، امکانات یا اطلاعات، دریافت پرداخت‌های غیرقانونی از منابع عمومی و انحراف از این منابع به سمت ... مطالعه بیشتر

تاثیر شفافیت بر امداد و حمایت‌های اجتماعی

از نظر شما مبحث شفافیت چه نسبتی با سیاست‌گذاری اجتماعی دارد؟ بهتر است این موضوع را از اول تشریح کنیم. ماهیت نظام رفاهی یا سیاست‌گذاری اجتماعی به‌گونه‌ای است که می‌خواهد بین نیروی کار و سرمایه ایجاد توازن کند. این مسئله در اوایل قرن بیستم یا بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد و ناشی از اندیشه‌های مارکس مبنی بر پیش‌بینی آینده‌ی نظام سرمایه‌داری بود. سیاست‌گذاران بورژوازی به این نتیجه رسیده بودند که نباید بین سرمایه و نیروی کار شکاف ایجاد شود و راه آن، گرفتن مالیات‌هایی از بورژوازی بود تا در زمان‌های رکود به بی‌کارها و کسانی که محتاج هستند ... مطالعه بیشتر

شفافیت در حوزه انرژی

در همین راستا قصد داریم تا بیانیه شفافیت مجلس نمایندگان آمریکا در سال ۲۰۰۶ موسوم به EITD  Extractive  Industries Transparency Disclosure را واکاوی و با بررسی اهمیت موضوع، به میزان کارکرد آن در ایران بپردازیم. پیش از خواندن این بیانیه حائز اهمیت است بدانیم که در مجلس آمریکا نیز صرفا یک بیانیه باقی ماند و چون تنها در یکی از قسمت های کنگره مطرح شد الزام قانونی به وجود نیاورد، و پس از پایان یافتن آن دوره (دوره ۱۰۹ کنگره) به دلیل پایان نیافتن مراحل قانونی مسکوت گذاشته شد. این بیانیه با بررسی نمونه هایی غالبا ناموفق از دولت ها ... مطالعه بیشتر

هندسه اقتصاد در جبر و احتمال تاریخ و جغرافیا

‌برنامه‌ریزی در ایران، ابتدا دچار یک «تولد پیش‌رس» و در ادامه نیز درگیر «پیری زودرس» بوده است؛ چراکه محیط نهادی لازم برای ظهور برنامه‌ریزی که در دنیای غرب با به‌پروازدرآمدن ققنوس توسعه از خاکستر قرون وسطی، تحولات مرتبط با انقلاب صنعتی و جنگ‌های جهانی و نیز تعیین تکلیف دولت و جامعه غربی با خود و آرمان‌های خویش فراهم شده بود، در ایران فراهم نشد. علاوه بر این درحالی‌که در قرن بیستم نظریه برنامه‌ریزی پس از الاکلنگ‌بازی‌های پرنوسان میان دوگانگی‌هایی مانند تقابل رشته و حرفه، تئوری و عمل، اجماع و کنترل، مشاوره‌ای یا فعال‌بودن، فرایندمحور یا محصول‌مبنا‌بودن، نگرش بخشی یا جامع ... مطالعه بیشتر
عدم موازنه قدرت

محمدجواد روح : مسئله اصلی در بحث شفافیت عدم موازنه قدرت است

محمدجواد روح سردبیر هفته‌نامه صدا در نشست مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با موضوع «شفافیت بودجه» ـ به میزبانی موسسه دیده بان شفافیت و عدالت ـ (۲۰ اسفند ۱۳۹۷) گفت: مسئله کلانی که درباره شفافیت و مبارزه با فساد مطرح است عدم موازنه قدرت در نهادهای داخلی قدرت و نیز بین جامعه و حاکمیت است. مثلا پرونده املاک نجومی و بی‌نتیجه ماندن آن نشان می‌دهد که شوک‌های پی‌درپی رسانه‌ها در حوزه مفاسد و عدم‌شفافیت و شکل گرفتن پرونده‌هایی در قوه قضاییه بیشتر از آنکه نتیجه مثبت داشته باشد به قبح‌شکنی مسئله و واکنش معکوس جامعه منجر شده است. سه روند ... مطالعه بیشتر
نقشه راه شفاف‌سازی بودجه

میثم پیله‌فروش: بدون نقشه راه، شفاف‌سازی موردی راه به جایی نمی‌برد

میثم پیله‌فروش عضو هیئت مدیره موسسه دیده‌بان شفافیت و عدالت در نشست مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با موضوع «شفافیت بودجه» ـ به میزبانی موسسه دیده بان شفافیت و عدالت ـ (۲۰ اسفند ۱۳۹۷) گفت: اگر نقشه راه برای شفاف‌سازی بودجه نباشد ممکن است آشفتگی را بیشتر شود و کارآمدی مصوبات به خطر بیفتد. خطوط اصلی این نقشه راه وجود دارد مثلا نشان دادن کسری بودجه غیرنفتی، خیلی از نمایندگان مجلس از وجود کسری بودجه غیرنفتی اطلاع ندارند. یا تغییر قانون انتخابات مجلس به سمت بلندمدت کردن افق تصمیم‌گیری، بودجه یکپارچه و غیره. نقش سازمان‌های غیردولتی در این خصوص ایجاد ... مطالعه بیشتر

حاکمیت و نهادهای مدنی: گذار از ضدیت به همکاری

در شرایط فعلی با توجه به التهابات و مسائل اقتصادی، بحث پیرامون نقش تشکل‌های صنفی و نهادهای مدنی در توانمندسازی جامعه و حاکمیت، بیش از پیش مطرح است. از سوی دیگر ناکارآمدی‌هایی که مجموعه نهادهای حاکمیتی با آن مواجهه هستند که خصلت انباشتی داشته، و البته با فروکش کردن درآمدهای نفتی و فشار تحریم ها، این ناکارآمدی‌ها بیشتر از قبل خودش را نشان می‌دهد. به عنوان مثال در ماه‌های اخیر مسئله ناکارآمدی در بحران نرخ ارز و نظام بانکی و تورم فزاینده و گسترش روز افزون فقر و…، خود را کاملاً نمایان ساخته است. بحث این است که چگونه می‌شود ... مطالعه بیشتر

بوروکراسی نارسانا

سال ۱۳۹۰ که درآمد دلار نفت سقوط کرد، پرده‌پوشی موقتا خاتمه یافت و عیوب پیشین آشکار شد. با شروع تحریم ها، دود وابستگی و شکنندگی اقتصاد ایران که سال‌ها از آن غفلت شده بود، به چشم رفاه خانوارهای ایرانی رفت و البته به چشم تولیدکنندگان و کارگران. تازه معلوم شد که چقدر در سیاست‌گذاری باکیفیت ضعیف‌ایم و چقدر در اجرای همان سیاست‌ها، ناکارا و غیراثربخش. امید داشتیم که همزمان با مذاکرات برجام، به فوریت برای علاج ‌ام‌الامراض یعنی بخش عمومی کم کیفیت، چاره‌اندیشی شود اما باز هم چشم‌ها منتظر صدور بیشتر نفت و گردش بیشتر تجارت و دلار بود. دولت ... مطالعه بیشتر
مبارزه با حامی‌پروری

اداره کارآمد کشور در گرو مبارزه با حامی پروری

امتیازدهی به خواص و مقربین جهت حفظ قدرت و حکومت پدیده آشنایی در تاریخ بشری و به تبع آن تاریخ ما ایرانیان است. پدیده‌ای که با کشف نفت تبدیل به توزیع رانت از سوی حکومت به قصد خرید رضایت در ازای نادیده گرفتن برخی حقوق شهروندی و در مواردی حاکمیت قانون تبدیل شد. در جامعه‌شناسی سیاسی این پدیده را با عبارت پدرسالاری هم توصیف می‌کنند و منظور از آن حکومت‌های مدرنی است که برای حکمرانی مثل حکومت‌های پیشامدرن رفتار کرده و عوض جلب رضایت حداکثر مردم، امتیازاتی به خواص، برگزیدگان، مریدان و حامیان خود می‌دهند تا بتوانند قدرت را حفظ ... مطالعه بیشتر