پژوهشگر مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه
کارشناسی ارشد مطالعات توسعه
بررسی نام‌گذاری‌های سال‌های دهه نود توسط مقام رهبری نشان‌دهنده سیاست‌گذاری کلان جمهوری اسلامی برای نیل به توسعه اقتصادی است. آن‌چنان‌که از ده سال دهه نود، ۹ سال آن با عناوینی مرتبط به رشد اقتصادی و متضمن‌های آن همچون رفع موانع تولید نام‌گذاری شده است. مقام رهبری در پیام دلیل کامل محقق نشدن شعار سال‌های پیشین را وجود موانع و نبود حمایت‌های کافی از بخش تولیدی عنوان کردند. به‌عبارت‌دیگر، باوجود موانع عمده بر سر راه تولیدکنندگان ازیک‌طرف و حمایت‌های بسیار اندک از بخش تولید امکان رونق و جهش تولید بسیار کمتر خواهد بود.
در سال ۱۳۹۹ مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه و همراهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پروژه «طرح حمایت‌طلبی سازمان تأمین اجتماعی و رفع موانع تولید» را باهدف رفع موانع تولید و تحقق جهش تولید در دستور کار خود قرار داد.
اهداف اصلی از اجرای طرح حمایت‌طلبی شامل موارد زیر است:
اصلی‌ترین هدف این پروژه حل مشکلات صاحبان کسب‌وکار با سازمان تأمین اجتماعی بود. بیشترین تعاملات فعالان اقتصادی با دو نهاد مالیاتی و تأمین اجتماعی است. بنا بر اظهار قریب به‌اتفاق صاحبان کسب‌وکار این دو سازمان بیشترین ارتباط و بیشترین مشکلات فعالان اقتصادی را تشکیل می‌دهند. بر این اساس ورود به موضوع رابطه فعالان اقتصادی و سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان یکی از گلوگاه‌های رفع موانع تولید محسوب می‌شود.
هدف دیگر این پروژه توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی از بستر تعامل و گفتگوی اجتماعی بود. «پژوهش مشارکتی» برای احصای مسائل صاحبان کسب‌وکار و جلب حمایت اجتماعی این گروه برای حل مسائل و ارتقای ظرفیت دولت ازیک‌طرف و تلاش برای ایجاد تعاملات مستقیم دولت و بخش خصوصی برای طرح مسئله و حل همدلانه این مشکلات یک ایده جاافتاده اما کمتر مورد استفاده در ایران است. بر این اساس مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در قالب اجرای این پروژه به‌صورت توأمان به دنبال ارائه راهکاری نوین برای تعامل ذی‌نفعان و اصلاح سیاست‌ها بود.
در کنار این‌ها طرح «مسائل فرایندی» به‌عنوان مسائلی که امکان طرح و بهبود دارند به‌جای تمرکز بر مسائلی که اجرای آن‌ها دشوار، دارای شکاف عمیق میان ذی‌نفعان و نیازمند اقدامات رادیکال است هدف جانبی دیگر این پروژه بود. مسائل فرایندی به مسائلی ارجاع دارد که حل آن‌ها بخش عمده‌ای از چالش‌های بوروکراتیک را مرتفع می‌سازد بدون آنکه ذی‌نفعان مختلف متضرر شوند.
نتیجه این پژوهش‌ها احصا و اولویت‌بندی فهرستی از مسائل صاحبان کسب‌وکار با سازمان تأمین اجتماعی بود که ازنظر این افراد حل آن به رفع موانع تولید منجر خواهد شد. پژوهش دفتر بیمه‌های اجتماعی به ۶۱ مسئله فرایندی در شش مرحله ثبت کارگاه، تنظیم لیست ماهانه، محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری، بازرسی از کارگاه، رسیدگی به شکایات و صدور مفاصاحساب منجر شد. مطالعات مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه نیز با تأکید بر مصاحبه‌های گسترده با نمایندگان صاحبان کسب‌وکار در تشکل‌های مختلف به شناسایی ۲۸ مسئله اصلی فرایندی منجر شد.
همان‌طور که از تصویر بالا نیز مشخص است، شش مشکل و مانع بیشترین تکرار و تأکید را دارا هستند. این شش موضوع شامل موارد زیر می‌شود:
- عدم تحقق سه‌جانبه گرایی؛
- نحوه تعیین ضرایب حق بیمه در قراردادهای مقاطعه‌کاری (پیمانکاری)- مواد ۳۸ و ۴۱ قانون تأمین اجتماعی؛
- تبدیل بازرسی به حسابرسی؛
- اعمال حق‌بیمه به فاکتورهای خرید؛
- بخشنامه محور بودن سازمان تأمین اجتماعی و عدم تنقیح مقررات؛
- وجود تعارض منافع در هیئت‌های بدوی و تجدیدنظر تشخیص مطالبات.
با احصای مشکلات اصلی صاحبان کسب‌وکار برای رفع موانع تولید، مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی زمینه برگزاری نشست مشترکی میان نمایندگان صاحبان کسب‌وکار و مقام ارشد وزارت به همراه معاونان و رئیس سازمان تأمین اجتماعی را فراهم کرد. این نشست مقدمات لازم برای در دستور کار قرار گرفتن حل مسائل احصا شده در پروژه را فراهم کرد و وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همان جلسه برخی دستورات لازم برای رفع این موانع را صادر کرد.
علاوه بر این ویژه‌نامه‌ای ۱۳۰ صفحه‌ای با عنوان «جهش تولید و تأمین اجتماعی، روایت صاحبان کسب‌وکار و فعالان کارگری از مشکلات سازمان تأمین اجتماعی» ثمره این کار پژوهشی-ترویجی بود. این ویژه‌نامه شامل سه بخش مصاحبه و گزارش و یادداشت‌های فعالان اقتصادی، فعالان کارگری و کارشناسان است و به تشریح مفصل تمام مشکلات صاحبان کسب‌وکار و کارگران با سازمان تأمین اجتماعی می‌پردازد.
پژوهشگران: سعید هراسانی، هادی حدادی، امیر فلاح، هربرت کریم مسیحی با همکاری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و تهران
دیدگاهتان را بنویسید