کارشناس ارشد جامعه شناسی
کارشناس پژوهشی- حمایتگری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه
در خصوص کاربردهای کتاب‌شناسی می‌توان به بهره‌گیری از دانش موجود و تجربه‌های دیگران، بهبود کیفیت پژوهش‌ها و پرهیز از پژوهش‌های تکراری و گردآوری کتابهایی در موضوع خاص و… اشاره کرد.
سوال اساسی پیش روی «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه» این بود که چه کتابهایی در حوزه فساد و شفافیت چاپ و منتشر شده است. به عبارت دیگر، این پروژه کتاب‌شناسی با محوریت شفافیت و فساد یک کتاب‌شناسی تخصصی است. بر این اساس دو کلید واژه اصلی، «شفافیت» و «فساد» در عنوان کتاب‌ها و در موضوع کتاب‌ها جستجو شد.
مرجع و پایگاه جستجو، «کتاب‌شناسی ملی ایران» است و کتاب‌ها تا سال ۱۳۹۸ لیست شدهاند. در نتیجه تنها کتابهایی که در ایران تالیف و ترجمه شده است، مد نظر قرار گرفته‌اند.
پس از لیست تمام کتاب‌ها به ترتیب تاریخ انتشار، یک تفکیک موضوعی نیز صورت گرفته است. در این کتاب‌شناسی علاوه بر درج شناسه و توضیحات کتاب، گزارش و چکیده‌ای توصیفی از کتاب شامل موضوع، هدف، پرسش کتاب و ساختار کتاب در حدود ۵۰۰ کلمه نوشته شده است.
پیش از معرفی کامل این کتاب‌شناسی لازم به ذکر است که «مرکز مطالعات و پژوهش‌های سلامت اداری و مبارزه با فساد»، کتابی را تحت عنوان «منبع‌شناسی مطالعات مبارزه با فساد، بازرسی و نظارت» در سال ۱۳۹۵ گردآوری کرده است. در این پروژه، کتاب‌ها براساس ترتیب حروف الفبا و تنها با اطلاعات کتاب‌شناختی تنظیم شده است.
تمایز کتاب‌شناسی شفافیت و فساد با منبع‌شناسی مطالعات مبارزه با فساد، بازرسی و نظارت و سایر کتاب‌شناسی‌های این حیطه این است که اولا این پروژه به طور اختصاصی درباره فساد و شفافیت است و علاوه بر اطلاعات کتاب‌شناختی هر اثری، یک چکیده توصیفی از کتاب نوشته شده است. در این پروژه تلاش شده تا حد ممکن، تمامی کتاب‌های موجود مطالعه و دیده شود و هر کتابی که در ظاهر شباهت موضوعی داشته است اما در متن کتاب به صراحت به موضوع فساد و شفافیت نپرداخته یا کتابی در حیطه‌های رمان و قوانین و مقررات بوده، حذف شده است.
در این کتاب‌شناسی به طور کلی ۲۵۵ کتاب لیست شده است و به طور دقیق آمار کتاب‌ها عبارتند از:
- از میان ۲۴۲ رکورد در جستجوی کلیدواژه فساد در عنوان، ۱۶۹ کتاب مرتبط لیست شد.
- از میان ۳۹۸ رکورد در جستجوی کلیدواژه فساد در موضوع، ۶۷ کتاب مرتبط لیست شد.
- از میان ۳۲ رکورد در جستجوی کلیدواژه شفافیت در عنوان، ۱۶ کتاب مرتبط لیست شد.
- از میان ۱۲ رکورد در جستجوی کلیدواژه شفافیت در موضوع، ۳ کتاب مرتبط لیست شد.
تعداد قابل توجهی از این کتاب‌ها در کتابخانه ملی، کتابخانه دانشگاه تهران، کتابخانه مجلس، کتابخانه سازمان بازرسی و جستجوی اینترنتی مطالعه و برایشان چکیده‌ای توصیفی نوشته شده است اما تعدادی از آنان در کتابخانه‌ها موجود نبود.
باتوجه به موضوعات متنوع کتاب‌ها با عنوان فساد، آنان در هفت موضوع دسته‌بندی شدهاند که عبارتند از:
| «فساد» در عنوان کتاب | فساد اداری و سازمان ها (با نمونه‌های پژوهشی مثل بانک، شهرداری، دستگاه قضا، پلیس، رسانه، ورزش) | فساد مالی و اقتصادی(مثل جرائم اقتصادی، پولشویی، مالیات گریزی، قاچاق، رشوه) | مبارزه با فساد و پیشگیری- اصلاح نظام اداری | فساد سیاسی | قوانین و مقررات در خصوص فساد (مباحث حقوقی و قراردادی، جامعه‌شناسی حقوقی، کنوانسیون‌های بین‌المللی) | تجربیات کشورهای دیگر در خصوص فساد و مطالعات تطبیقی | روش‌های سنجش و ارزیابی فساد |
| ۱۶۹
مجموع عنوان کتاب |
۴۴
عنوان کتاب |
۳۳
عنوان کتاب |
۳۱
عنوان کتاب |
۲۳
عنوان کتاب |
۱۶
عنوان کتاب |
۱۴
عنوان کتاب |
۸ عنوان کتاب |
از میان کتاب‌ها با موضوع فساد نیز چنین تقسیم بندی ارائه شده است:
| «فساد» در موضوع کتاب | فساد مالی و اقتصادی
(پولشویی، قاچاق و …) |
فساد اداری و سلامت نظام اداری | فساد سیاسی |
| ۶۷ مجموع عنوان کتاب | ۳۴
عنوان کتاب |
۲۵
عنوان کتاب |
۸ عنوان کتاب |
این حجم از کتاب‌های چاپ شده در مورد فساد می‌تواند به هر محققی کمک کند تا ایده‌های نظری و تحقیقاتی‌اش را در خصوص مقابله با فساد و اجرای شفافیت پیگیری کند.
در سایت مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه، چکیده کتاب‌های مهم این کتاب‌شناسی در دسترس عموم قرار می‌گیرد تا همگان بتوانند از این مرجع برای یافتن کتاب‌های مد نظرشان استفاده کنند.
بدون دیدگاه