کتاب «توانمندسازی حکومت» به همت مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه و با مشارکت موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا منتشر شد. این کتاب که نوشته‌ی سه پژوهشگر مرکز توسعه بین‌الملل دانشگاه هاروارد است، با مقدمه‌ی احمد میدری (اقتصاددان و معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) و به ترجمه‌ی جعفر خیر خواهان و مسعود درودی به بازار عرضه شده است. همراه این کتاب دی وی دی مجموعه کلیپ‌های آموزشی و جعبه ابزار کتاب (که به عنوان کتاب تمرین قابل استفاده است) عرضه شده است.
مخاطبان کتاب
مخاطب این کتاب در وهله نخست کارشناسان و مدیرانی هستند که در عرصه‌ی سیاستگذاری اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در کلیۀ سطوح فعال‌اند و می‌خواهند رویه‌های دیوانسالاری موجود را تحول بخشند. کتاب را بخوانید. تمریناتش را برای چالش‌هایی که با آن مواجهید طی فعالیتی گروهی با همکارانتان انجام دهید و تجربیات سیاست‌گذاریتان را با رویکرد این کتاب بازخوانی کنید.
سیاستگذاری به عنوان سفر اکتشافی
لوییس و کلارک به همراه تیم‌شان در سال‌های آغازین قرن ۱۹، سفری اکتشافی را آغاز کردند که بعدها به عنوان اولین سفری زمینی از ساحل شرقی به ساحل غربی قارۀ آمریکا شناخته و مشهور شد. چنین سفری سرشار از یافتن راه‌حل‌ها برای مواجهه با اولین بارهاست. آن‌ها باید برای گذشتن از رودخانه‌های بزرگ، رشته‌کوه‌ها و قبیله‌هایی آماده می‌بودند که تا به حال با آن مواجه نشده‌بودند. سفری سرشار از ریسک و ابهام با احتمال بالای رویارویی با خطرات. همین مسیر را امروز یک فرد عادی می‌تواند با کمترین امکانات و با کمک نقشه‌های مسیریاب بدون ریسک و ابهام طی کند. سیاستگذاری در دنیای واقعی، بیشتر مواقع، به سفر اکتشافی تیم لوییس و کلارک شباهت دارد. کتاب‌های حوزۀ سیاستگذاری عمدتا به شما مسیرها و الگوهای «درست» را نشان می‌دهند؛ الگوهایی که کافی‌ست پیروی شوند تا سیاستگذاری به امری بدون ابهام و با کمترین ریسک تبدیل شود. واقعیت اما در اکثر مواقع چیزی متفاوت است. عرصه‌ی سیاستگذاری، عرصه‌ای است که در آن عمدتا نه اهداف دقیقا روشن است، نه سوالات به درستی پرسیده می‌شود و نه راه‌حل‌ها قابل کپی‌برداری است. سیاست‌گذار باید خود را آمادۀ تجربه‌ای شبیه‌تر به لوییس و کلارک کند. چالش‌های سیاستگذاری پیچده‌است. باید با آن‌ها روبرو شد، تکرار کرد و در طی زمان از پیچیدگی‌های آن کاست. سیاستگذاری به معنای واقعی آن، سفری اکتشافی‌ست که در آن کوه‌ها، رودخانه و قبیله‌ها واقعی اما جدید و ناشناخته‌اند.
برنامه توانمندسازی حکومت در دانشگاه هاروارد
برنامۀ توانمندسازی حکومت در مرکز توسعۀ بین‌الملل دانشگاه هاروارد، نتایج تحقیقاتش در زمینۀ توانمندسازی اجرایی دولت را در مجموعه‌ای آموزشی، شامل کتاب «توانمندسازی حکومت؛ شواهد، تحلیل، عمل»، جعبه‌ابزار و تمرینات و ویدئوهای آموزشی، منتشر کرده و معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی این مجموعه را به فارسی ترجمه کرده‌است. این مجموعۀ آموزشی، به دنبال باز کردن دریچه‌ای دیگر به سیاست‌گذاریست؛ نگاهی که در آن کپی‌برداری از الگوهای «درست» نه مطلوب است و نه ممکن. این مجموعه به ما می‌آموزد که چگونه می‌توان چالش‌ها را تشخیص داد، دلایل شکل‌گیری آن‌ها را فهمید، ریسک‌ها را اندازه گرفت، شناخت درستی از میزان دسترسی، اقتدار و توانایی لازم برای تغییر دست آورد و اصلاحات لازم برای سیاستگذاری را مدیریت اجرایی کرد.
این کتاب، نشان می‌دهد که در سراسر جهان در طی ۴۰ سال گذشته، قابلیت اجرای سیاست‌گذاری‌ها در بیشتر کشورهای در حال توسعه کاهش قابل ملاحظه‌ای یافته و ۸۰ درصد سیاست‌های آن‌ها در مرحله اجرا شکست می خورد. علی‌رغم رشد اقتصادی در بسیاری از کشورها، توانایی نهادهای دولتی در ارائۀ خدمات، جمع‌آوری اطلاعات، برقراری ارتباط با شهروندان و وادار کردن آنان به پذیرش مسئولیت‌هایشان سیری نزولی داشته‌است. برای بسیاری از چالش‌های سیاستگذاری، الگوهای مشخص پذیرفته شده بین‌المللی وجود دارد که اعتبارشان را از تحقیقات دانشگاهی و تجربۀ موفق اجرایشان در سایر کشورها گرفته‌اند. کتاب حاضر، با تکیه بر تعداد زیادی از مطالعات موردی انجام شده در کشورهای مختلف، به ما می‌آموزد که در عین الهام گرفتن از الگوهای بین‌المللی باید برای مسائل محلی پاسخ‌های بومی پیدا کرد. قرار نیست ساختار بوروکراتیک دستگاه‌ها تغییر بنیادین کنند و خود را با «الگوهای بین‌المللی» تطبیق دهند؛ مسائل و راه‌حل‌ها، هر دو، بومی هستند. همچنین، باید توجه کرد که قدرت و دسترسی لازم برای تغییر در راس سازمان متمرکز نیست و در سطوح مختلف توزیع شده‌است. در ابتدا می‌پذیریم که اقتدار، دسترسی و توانایی محدودی برای تغییر داریم که باید به مرور زمان آن را افزایش دهیم.
لازم به توضیح است که کتاب توانمندسازی حکومت به قیمت ۴۰ هزار تومان توسط نشر روزنه به بازار عرضه شده و مطابق اعلام مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه از ۱۰ بهمن در کتابفروشی‌های کشور در دسترس علاقمندان است. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه از مراکز وابسته به جهاد دانشگاهی (پژوهشکده مطالعات توسعه) است که مباحث مربوط به توانمندسازی در سطوح مختلف نهادی در دولت و جامعه را در دستور کار دارد.
