چرا به گونه‌شناسی نیاز داریم؟ (ماژول ۳ – بخش ۱)

وقتی از توانمندسازی صحبت می‌کنیم، ابتدا باید بپرسیم که «توانمندی برای انجام چه کاری؟». «برای انجام چه کاری؟»، دلالت بر اهمیت گونه‌شناسی دارد. باید انواع چیزها را از هم متمایز کنیم. در این تصویر، چهار حیوان مختلف می‌بینید. به این بیندیشید که «کدام دو حیوان، بیشترین شباهت را به هم دارند؟». می‌توان پاسخ‌های متفاوت به این پرسش داد. شاید کسی بگوید دو حیوان بالایی به هم شبیه هستند، زیرا کاملاً مثل هم به نظر می‌آیند. محل زندگیِ هر دو، آلاسکا است. تقریبا یکی به نظر می‌آیند و از نظر ظاهر، بیشترین شباهت را به هم دارند. شاید کس دیگری بگوید دو حیوان سمت راست، بیشترین شباهت را به هم دارند، زیرا هر دو، شکارگر هستند و نقشِ بسیار مشابهی در اکوسیستم دارند.

محمد ملکی

وقتی از توانمندسازی صحبت می‌کنیم، ابتدا باید بپرسیم که «توانمندی برای انجام چه کاری؟». «برای انجام چه کاری؟»، دلالت بر اهمیت گونه‌شناسی دارد. باید انواع چیزها را از هم متمایز کنیم. در این تصویر، چهار حیوان مختلف می‌بینید. به این بیندیشید که «کدام دو حیوان، بیشترین شباهت را به هم دارند؟». می‌توان پاسخ‌های متفاوت به این پرسش داد. شاید کسی بگوید دو حیوان بالایی به هم شبیه هستند، زیرا کاملاً مثل هم به نظر می‌آیند. محل زندگیِ هر دو، آلاسکا است. تقریبا یکی به نظر می‌آیند و از نظر ظاهر، بیشترین شباهت را به هم دارند. شاید کس دیگری بگوید دو حیوان سمت راست، بیشترین شباهت را به هم دارند، زیرا هر دو، شکارگر هستند و نقشِ بسیار مشابهی در اکوسیستم دارند. بله، نقش گرگ و خرس در اکوسیستم مشابه است و اگر اکوسیستم را در نظر بگیریم، آن‌ها بیشترین شباهت را به هم دارند. دو حیوانِ سمت چپ گرچه کاملاً متفاوت به نظر می‌آیند، اما بیشترین شباهت را به هم دارند، زیرا متعلق به یک گونۀ زیستی هستند: هر دو سگ هستند و دست‌کم بر اساس رده‌بندی زیست‌شناس‌ها، در یک ردۀ زیستی می‌گنجند. آن‌ها می‌توانند با هم آمیزش کنند و این ویژگی، معیار مناسبی برای قرارگرفتن در یک رده است.

حیوانات را رها کنیم و به سراغ بناها برویم. به تصویر این چهار بنا نگاه کنید: دانشگاه، بیمارستان، کلینیک و مدرسۀ ابتدایی. کدام دو بنا، بیشترین شباهت را به هم دارند؟ اگر بخواهیم بر اساس حوزۀ فعالیت و رسالت پاسخ دهیم، کلینیک و بیمارستان، حافظ تندرستی انسان‌ها هستند، دانشگاه و مدرسۀ ابتدایی هم به انسان‌ها آموزش می‌دهند. اما بر اساس گونه‌شناسیِ توانمندی اجرایی، ضرورتی ندارد که بناها شباهت ظاهری به هم داشته باشند. مدرسۀ ابتدایی و کلینیک، از نظر توانمندی اجرایی -و روش‌های رسیدن به این توانمندی-، بسیار متفاوت هستند و روش توانمندسازی افراد برای کار در نهادهای سطح بالا، مانند بیمارستان و دانشگاه، بسیار متفاوت است. در ادامه می‌خواهیم به گونه‌شناسی تحلیلی‌مان بپردازیم و بررسی چیزها به منزلۀ حوزه‌های نامتمایز را رها کنیم و به بررسی قابلیت‌های اجرایی در زمینۀ فعالیت‌های موجود در حوزه‌های گوناگون می‌گذارند بپردازیم.

در ویدئوهای بعدی می‌خواهیم به گونه‌شناسی تحلیلی بپردازیم. در این گونه‌شناسی لزوماً ضرورتی ندارد که بر ظاهر کارهایی که می‌کنیم یا حتی بر حوزه‌ای که در درون آن فعالیت می‌کنیم متمرکز شویم، بلکه تمرکز ما بر مجموعه‌ای از پرسش‌های تحلیلی دربارۀ فعالیت‌هایی است که انجام می‌دهیم.

لذا قبل از دیدن ویدئوهای بعدی، از شما می‌خواهم که کاغذ بردارید و نموداری را که روی تخته ترسیم می‌کنم، در آن بکشید. قبل از دیدن ویدئوهای بعدی، از بالا به پایین این نمودار بنویسید برای حل مشکلی که دارید چه کار باید بکنید. به هر چیزی می‌توانید فکر کنید. به وام‌های کوچک در بنگلادش، دریافت مالیات بر دارایی در شهر مِدِئینِ کشور کلمبیا، اصلاح ساختار پلیس در لاهور پاکستان، به هر چیزی می‌توانید فکر کنید. مسئلۀ مشخصی را در مکان و موقعیت مشخصی که به آن فکر می‌کنید، بنویسید. با استفاده از این مسئله، [در ویدئوی بعدی] به سراغ گونه‌شناسی تحلیلی می‌رویم.

مطالب مرتبط:

گونه‌شناسی ۴ (ماژول ۳ – بخش ۵) گونه‌شناسی ۳ (ماژول ۳ – بخش ۴) گونه‌شناسی ۲ (ماژول ۳ – بخش ۳)  گونه‌شناسی ۱ – تبادل گسترده (ماژول ۳ – بخش ۲) گونه‌شناسی ترکیبی (ماژول ۳ – بخش ۶) قالب، معادل با کارکرد نیست (ماژول ۲- بخش ۱)