کم‌گویی‌های بودجه در ایران

بودجه به‌مثابه سند دخل‌وخرج یک کشور و نمادی از چگونگی اداره آن کشور است، لذا در عین جامعیت باید از دقت و شفافیت کافی برخوردار باشد. با مقایسه این نمودارها درمی‌یابیم، بودجه بخش‌های آموزش، بهداشت و درمان و حمایت‌های اجتماعی در کشورمان با جزییات و شفافیت کمتری نسبت به استاندارد جهانی GFS2014 تدوین می‌شوند؛ رصد بودجه این بخش‌ها مقدمه مهمی برای ارزیابی و تصحیح سیاست‌های رفاهی، آموزشی و بهداشتی و درمانی کشور از نظر میزان اثرگذاری بر گروه‌های هدف و سایر ملاحظات دیگر در این بخش است اما وضعیت فعلی طبقه‌بندی بودجه ایران به‌ویژه در این حوزه‌ها امکان کمتری نسبت به استفاده از طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی، برای این مهم فراهم می‌کند. علاوه بر این به‌کارگیری طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی به‌واسطه شفافیت بیشتری که به وجود می‌آورد امکان برقراری انضباط مالی و مصرف کارا و بهینه بودجه را افزایش می‌دهد.

آتوسا تقوی

کارشناس ارشد اقتصاد نظری-کارشناس پژوهشی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

همان‌طور که در اینفوگرافی مشاهده می‌شود با به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی در طبقه‌بندی بودجه اطلاعات مهمی مانند مخارج دولت در زمینه حمایت اجتماعی که به‌صورت مزایای بیکاری، تأمین هزینه‌های مسکن، انواع بیماری و ناتوانی شهروندان، مزایای مرتبط با خانواده و فرزندان، سالمندان، بازماندگان و دیگر موارد مرتبط با پوشش محرومیت‌های اجتماعی هرساله ثبت و ضبط و گزارش می‌شود اما این اطلاعات به دلیل عدم به‌کارگیری صحیح استاندارد بین المللی  COFOG(طبقه‌بندی وظایف دولت) در کشور به‌سختی قابل جمع‌آوری و تحلیل هستند.

همچنان که اطلاعات مهمی مانند مخارج دولت در زمینه آموزش به تفکیک هفت سطح طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی آموزش (ISCED) یعنی آموزش‌های پیش‌دبستانی و ابتدایی، دوره اول و دوم متوسطه، آموزش پس از متوسطه دوم و قبل از آموزش عالی (دوره سوم) مرحله اول و دوم از آموزش عالی و یا مخارج انجام‌شده روی آموزش سطح‌بندی نشده، خدمات وابسته به آموزش و نیز سایر آموزش‌ها قابل جمع‌آوری و تحلیل نیست.

اطلاعات مهمی هم که به علت طبقه‌بندی بودجه فعلی کشور دور از دسترس جامعه، سیاست‌گذاران و پژوهشگران در حوزه بهداشت و درمان قرار می‌گیرد؛ عبارت‌اند از: مخارج دولت در زمینه محصولات و لوازم پزشکی، انواع خدمات به بیماران به تفکیک خدمات طبی سرپایی و بیمارستانی و زیرمجموعه‌های مهم آنان نظیر هزینه‌های صورت گرفته در زایشگاه‌ها و مراکز پزشکی و پرستاری و یا در زمینه‌های پیراپزشکی، دندان‌پزشکی و خدمات عمومی و تخصصی پزشکی و یا بیمارستانی و سایر مخارج مرتبط با بهداشت و درمان.

شایان‌ذکر است که از دیگر مزایای به‌کارگیری طبقه‌بندی بین‌المللی نسبت به طبقه‌بندی کنونی افزایش مقایسه‌پذیری بودجه در سطح جهانی و در طول زمان است. ازآنجاکه آموزش، بهداشت و درمان و حمایت‌های اجتماعی یکی از ارکان مهم خلق سرمایه انسانی هستند و تشکیل این سرمایه نیز یکی از کلیدهای توسعه به شمار می‌رود، مقایسه میزان هزینه‌کرد کشور در این بخش‌ها با دیگر کشورها از اهمیت بالایی به‌ویژه جهت ارزیابی جایگاه ایران در این امور بین دیگر کشورها، برخوردار است. همچنین استفاده از یک استاندارد طبقه‌بندی بین‌المللی شناخته‌شده و پایبندی به آن در طول زمان مقایسه‌پذیری بودجه در طول زمان را افزایش می‌دهد و مانع تغییرات ناگهانی و سلیقه‌ای در طبقه‌بندی‌ها و به‌تبع آن اتخاذ سیاست‌ها و تصمیمات نادرست در زمینه‌های مزبور می‌شود.

لینک کوتاه https://iran-bssc.ir/?p=18142

مطالب مرتبط:

نگاهی انتقادی به تجربه کاربرد الگوی بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران اهمیت طبقه‌بندی برنامه‌ای در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد شفافیت بودجه شرکت های دولتی یک گام به پیش شفافیت، نقطه کانونی در اصلاح بودجه بودجۀ بی‌قانونی اصلاح ضروری بودجه‌ریزی