بهنام ذوقی رودسری

بهنام ذوقی رودسرینمایش همه نوشته ها

پژوهشگر توسعه

کارشناس پژوهشی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

توسعه در مسیر اصلاح دولت و اقتصاد تخصصی

این مقاله توسعه را به این صورت تعریف می‌کند: ایجاد یک اقتصاد پیچیده‌تر که عملکرد آن توسط خشونت سیاسی به طور جدی مختل می‌شود. بنابراین کوکس و همکارانش برای سنجش توسعه اقتصادی به جای استفاده از سرانه تولید ناخالص داخلی از شاخص پیچیدگی اقتصادی[۲] استفاده می‌کنند. آنان دریافته‌اند که پیچیدگی اقتصادی به شدت از وقوع درگیری‌های خشونت‌آمیز جلوگیری خواهد کرد و حتی عاملی است که سرانه تولید ناخالص داخلی و نمره پولیتی۲ [۳](شاخص رایجی برای دموکراسی) را کنترل می‌کند. علاوه بر این، پیچیدگی اقتصادی کافی باعث امکان‌پذیر شدن ایجاد حکومتی می‌شود که برای حل مشکل خشونت به محدود ساختن دسترسی ... مطالعه بیشتر

گفت‌وگوی انتقادی بر سر تقویت ظرفیت‌های دولت

بویکس: در دهه ۱۹۶۰ که علوم اجتماعی رشد کردند و به شکل‌های نظری و روش‌شناسی امروزین خود درآمدند، دو کتاب بر مطالعات سیاست تطبیقی تاثیری جدی داشتند: ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی[iv] نوشته برینگتون مور (۱۹۶۶) و نظم سیاسی در جوامع دستخوش تغییر[v] نوشته ساموئل هانتینگتون (۱۹۶۸). فرانسیس فوکویاما در کتاب جدید خود از برنامه پژوهشی هر دوی این پژوهشگران الهام می‌گیرد و آن‌ها را بسط می‌دهد. البته تمرکز اصلی او بر برنامه پژوهشی هانتینگتون است. این انتخاب فوکویاما معقول به نظر می‌رسد. در دهه‌های گذشته، مطالعه‌ی رژیم‌های سیاسی و گذارهای سیاسی به شدت پیشرفت کرده است. با این وجود، ... مطالعه بیشتر

بحران مالی و حاکمیت تک‌حزبی در تایلند

متن پیش‌رو گزارشی از بخشی از مقاله «چیدمان‌های سیاسی و حاکمیت نهادهای حامی توسعه[i]» نوشته مشتاق خان است. چارچوب تحلیلی این مقاله بیان می‌کند که توزیع قدرت سازمانی در مسیر درک تاثیرات اقتصادی و سیاسی نهادها و سیاست‌گذاری‌ها اهمیت بالایی دارد. نهادها و سیاست‌گذاری‌ها قواعدی را تبیین می‌کنند که آن‌ها نیز به نوبه خود تخصیص منابع را مشخص می‌کنند و می‌توانند بر سازمان‌های مختلف تاثیرات بسیار متفاوتی داشته باشند. می‌توان انتظار داشت که سازمان‌ها بر اساس ظرفیت‌ها و منافع خود از نهادها یا سیاست‌هایی خاص حمایت کنند، در برابر آن‌ها مقاومت کنند یا آن‌ها را تحریف کنند. بنابراین توزیع قدرت سازمانی ... مطالعه بیشتر

حامی‌پروری و رانت در سایه نظام انتخاباتی

متن پیش‌رو گزارشی از بخشی از مقاله «چیدمان‌های سیاسی و حاکمیت نهادهای حامی توسعه[i]» نوشته مشتاق خان است. مشتاق خان استاد اقتصاد در دانشگاه SOAS  لندن و از پژوهشگران پیشرو در حوزه اقتصاد نهادگرا و سیاست‌گذاری صنعتی است. محور اصلی تحلیل دکتر خان در این مقاله، مفهوم چیدمان سیاسی است. یک چیدمان سیاسی ترکیبی است از قدرت‌ها و نهادهایی است که با هم سازگاری متقابل دارند و همچنین به لحاظ سیاسی و اقتصادی پایدار هستند. نهادها (چه رسمی و چه غیررسمی) باید به سطوحی حداقلی از عملکرد اقتصادی و ثبات سیاسی دست یابند و این سطوح حداقلی برای بازتولید جوامعی خاص ... مطالعه بیشتر

حرکت مکزیک به سمت توسعه

هواداران حزب نهادی انقلابی مکزیک در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۲ زمینه بازارهای مالی پیش از انقلاب هابر (۱۹۹۱) در مقایسه روند توسعه برزیل و مکزیک اشاره می‌کند دلیل اینکه این دو کشور پس از ۱۸۹۰ مسیرهای بسیار متفاوتی را پیش گرفتند، می‌تواند این باشد که توسعه سیاسی نه تنها بر سیاست‌های تنظیم مقررات حکومتی تأثیر  داشته است بلکه  بر فضای نهادی سرمایه‌گذاری نیز اثر گذاشته است. اقتصاد سیاسی بسته‌تر در دوران دیکتاتوری دیاز[ii] از توسعه بازارهای مالی مشابه با برزیل جلوگیری کرد. در تضاد با انقلاب نسبتاً مسالمت‌آمیز سال ۱۸۸۹ برزیل، ماهیت خشونت‌آمیز و طولانی مدت انقلابی که موجب ... مطالعه بیشتر

تهدید خارجی و میل به توسعه

سکانسی از فیلم معروف تایوانی «جنگجویان رنگین‌کمان» که به مبارزات ضد استعماری گروه‌های محلی در تایوان با ژاپن و چین می‌پردازد حزب ملی‌گرای چین (KMT)  در ابتدا به عنوان یک سازمان انقلابی برای مبارزه علیه سلسله مانچو[iii] در چین تاسیس شد. KMT در سال ۱۹۴۹ و پس از شکست در نبردی بلندمدت با حزب کمونیست چین بر سر کنترل کشور چین، مقر فرماندهی خود را به تایوان منتقل کرد. این حزب انقلابی که ساختاری همانند احزاب مارکسیست لنینیست داشت، تمامی جنبه­‌های حیات سیاسی در جزیره تایوان را تحت کنترل خود درآورد. KMT در طول دوره سال ۱۹۴۹ تا زمان مرگ ... مطالعه بیشتر

یک بازی برد برد

صحنه سیاسی کشور شیلی بین سال‌های ۱۹۲۵ تا ۱۹۷۳ را می‌توان به شکل فرآیندی توصیف کرد که طی آن گروه‌های اجتماعی مختلف با کسب حق رأی و قدرت سازماندهی برای بازتوزیع رانت‌ها تلاش می‌کردند. در شروع این دوره زمین‌داران بزرگ و صاحبان صنایع معدنی مهم‌ترین گروه‌های صاحب رانت در کشور بودند و بنابراین مؤثرترین نقش‌آفرینان در صحنه سیاسی این کشور بودند. از یک سو تغییرات حقوقی همچون کسب حق رأی توسط زنان و اصلاح نظام انتخاباتی در سال ۱۹۵۸ و از سوی دیگر پیاده‌سازی سیاست‌گذاری صنعتی و جایگزینی واردات و رشد صنعت مس (که به تثبیت یک طبقه کارگر قدرتمند ... مطالعه بیشتر

حکمرانی و خشونت

نوشته‌های وبر والیس در این بخش به مفهوم حکومت و دولت و رابطه آن با توسعه می‌پردازد. او در ابتدا برخی نوشته‌های وبر در مورد دولت را تحلیل می‌کند. والیس توضیح می‌دهد که دولت در واقع توافقی جمعی را مشخص می‌کند مبنی بر این که چه کسی تحت چه شرایطی می‌تواند از خشونت استفاده کند. بیشتر کشورهای در حال توسعه دولت‌هایی «مدرن» ندارند زیرا آنان فاقد توافق‌هایی معتبر در مورد استفاده از خشونت هستند. او سپس به این مسئله می‌پردازد که نظریه‌پردازانی همچون وبر، اولسون و هابز در تحلیل دولت و توسعه از یک چارچوب مفهومی با کنشگری یکه یا ... مطالعه بیشتر

بهار عربی از چشم‌انداز «نظام‌های دسترسی محدود»

پیش از بهار ۲۰۱۱، کشورهای عربی همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، نظام‌هایی با دسترسی محدود بودند. آن‌ها گستره بسیار محدودی از سازمان‌ها را در ائتلاف حاکم الحاق می‌کردند. این سازمان‌ها شامل خانواده‌های حاکم، ارتش، شاید یک یا دو حزب سیاسی وفادار و همچنین سازمان‌های مذهبی و شرکت‌های تجاری می‌شدند که با نخبگان سیاسی متحد بودند یا حداقل از سیاست به دور بودند. تمامی گروه‌های دیگر اغلب به حاشیه رانده شده بودند یا به طور فعالی سرکوب شده بودند. طغیان‌های بهار عربی در بسیاری از کشورها، ائتلاف‌های حاکم قبلی را از بین بردند یا در آن‌ها اختلال شدیدی ایجاد ... مطالعه بیشتر

 انواع نظام‌های دسترسی محدود در میان شرکای شرقی اتحادیه اروپا: پیامدها برای مشارکت اتحادیه اروپا

آذربایجان و بلاروس: انحصار متوازن بلاروس و آذربایجان نظام‌های «انحصار متوازن» هستند. این نظام‌ها با ایجاد محدودیت شدید در رقابت سیاسی و اقتصادی فعالیت می‌کنند. بنابراین، انتخابات آزاد و منصفانه و همچنین پاسخگویی افقی و حقوق سیاسی در بلاروس و آذربایجان وجود ندارد. در همین حال، نخبگان حاکم به شدت بر سپهر اقتصادی کنترل دارند و درنتیجه، اپوزوسیون از منابع تأمین مالی محروم می‌ماند. از سوی دیگر، محدودیت‌های شدید رقابت سیاسی به نخبگان حاکم اجازه می‌دهد که از هر شکلی از توسعه‌ی بخش خصوصی که انحصار کنترل اقتصاد را به خطر بیاندازد، جلوگیری کنند. علاوه بر این، نخبگان حاکم در ... مطالعه بیشتر

چیدمان سیاسی و نهادهای حامی توسعه در تایلند

می‌دانیم که به دلیل زمینه‌های سیاسی متفاوت، نهادها در کشورهای مختلف عملکردهای متفاوتی دارند. علاوه بر این، می‌دانیم که این مساله پیامدهای مهمی برای طراحی اولویت‌های حکمرانی در کشورهای مختلف دارد. این یادداشت که گزارشی از بخشی از مقاله «چیدمان‌های سیاسی و حاکمیت نهادهای حامی توسعه» [۱] نوشته مشتاق خان است، تلاشی در جهت معرفی چارچوب تحلیلی نهادها و حکمرانی در کشورهای در حال توسعه بر اساس مفهوم «چیدمان سیاسی» است. این گزارش معطوف به بررسی تحولات در چیدمان سیاسی حاکم بر کشور تایلند از دهه ۱۹۶۰ تا اوایل دهه ۱۹۷۰ است. فهم مساله توزیع قدرت یک مساله اساسی در ... مطالعه بیشتر