کارشناس ارشد فلسفه
کارشناس پژوهشی- حمایتگری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه (1399-1398)
مدیریت پسماند در تهران با مسائل جدی روبروست؛ نرخ ناچیز بازیافت، شیوه‌های سنتی و غیراصولی جمع‌آوری و دفن زباله، وضعیت نامناسب کارگران جمع‌آوری پسماند و عدم شفافیت در گردش‌های مالی عظیم این صنعت نمونه‌هایی از این مشکلات است. پژوهش مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی نشان می‌دهد که وجود تعارض منافع در مدیریت پسماند در اشکال گوناگون یکی از عوامل اساسی است که مانع ساماندهی به وضعیت مدیریت پسماند و عملیاتی ساختن اصلاحات تجویز شده در این حوزه می‌شود.
در این گزارش، در ابتدا به منظور شناخت ساختار و ذی‌نفعان مدیریت پسماند در تهران مطالعه اسنادی شامل قوانین مجلس شورای اسلامی، آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های اجرایی، دستورالعمل‌های سازمانی در سازمان شهرداری، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت کشور و مصوبات شورای اسلامی شهر در دستور کار قرار گرفته و از این طریق رویه‌ها و سازوکارهای فعلی مدیریت پسماند مورد شناسایی اولیه قرار گرفته است.
در مرحله دوم و بر اساس مطالعات مرحلۀ نخست، نقشه اولیه‌ای از گره‌گاه‌های بروز تعارض منافع در این حوزه و شبکۀ ذی‌نفعان تهیه شد. در مرحلۀ بعدی بر اساس شبکۀ ذی‌نفعان شناسایی‌شده، مصاحبه‌هایی با مسئولین ذی‌ربط در نهادهای اجرایی، قاعده‌گذاری و نظارتیِ حاکمیتی، ذی‌نفعان مدیریت پسماند خشک در بخش خصوصی و بازار و پژوهشگران و متخصصان این حوزه ترتیب داده شد و بر اساس نظرات و تحلیل‌های مصاحبه‌شوندگان فرضیات اولیه تکمیل و تصحیح شد.
در این گزارش، بر اساس سطوح مختلف مدیریت پسماند در بخش‌های حاکمیتی و بخش خصوصی و بر اساس نقش‌های مختلف، مصادیق و موقعیت‌های تعارض منافع در مدیریت پسماند شناسایی و معرفی شده و در پایان راهکار مدیریت و کنترل این مصادیق تعارض منافع در قالب پیشنهاداتی ارائه شده است. عمده‌ترین مصادیق شناسایی شده در این گزارش بدین شرح است:
سنجش و ارزیابی عملکرد شهرداری‌های مناطق بر اساس تناژ زباله، عدم اجرای طرح تجمیع پیمان تر و خشک، ازدیاد تعداد پیمان‌ها در حوزه مدیریت پسماند و خدمات شهری و امکان سوءاستفاده و فساد در هر یک از این پیمان‌های متعدد، مقاومت بدنه اداری شهرداری‌های مناطق در مقابل تغییرات، تداخل وظایف معاونت‌های مختلف در سازمان مدیریت پسماند و تداخل وظایف سازمان مدیریت پسماند با شهرداری‌های مناطق و تداخل وظایف پیمانکاران خدماتی بخش پسماند در حوزه‌های مختلف از عمده‌ترین مسائل مدیریت پسماند در شرایط کنونی و باعث بروز تعارض منافع در مدیریت پسماند و تعارض درآمد و وظیفه است.
مدیران شهرداری بیشتر تمایل دارند تا کارهایی را در اولویت قرار دهند که بیشتر در معرض دید مردم است. این در حالی است که وقتی پسماند از یک محیط شهری دور می‌شود، مردم آن را نمی‌بینند که چه آثار سوئی بر محیط زیست می‌تواند داشته باشد در اولویت نبودن موضوع مدیریت پسماند یکی از مهمترین مسائل مدیریت شهری در ایران به شمار می‌رود. ذی‌نفعانی در سطوح میانی مدیریت پسماند تهران وجود دارند که منافع‌شان در تداوم رویه‌های موجود است.
در بازخوانی تجارب جهانی، تجربیات کشورهایی که با تعارضاتی مشابه ایران نظیر تعارض منافع قاعده‌گذاری برای خود و تعارض منافع اعمال نفوذ مجری در تعیین قوانین و رویه‌ها درگیر بوده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است. در مورد اول به صورت مصداقی تعارض منافع در مدیریت پسماند بریتانیا و در مورد دوم، تعارض منافع در مدیریت پسماند ایالات متحده مورد بررسی قرار گرفته است.
دیدگاهتان را بنویسید