قصه کودکان کار امروز؛ از پرسه برای طلای سیاه تا رویای شیرین بازی‌های کودکانه

با تأسیس سازمان جهانی کار، مقابله با کار کودکان در اولویت قرار گرفت و چشم‌انداز این سازمان این بود که پدیده کار کودکان را تا سال ۲۰۲۵ خاتمه دهد. اکنون براساس آمار سازمان جهانی کار، هنوز ۱۵۲ میلیون کودک کار در جهان وجود دارد اما این کودکان تنها در کارخانه‌ها مشغول به کار نیستند، دست‌فروشی یا روزنامه‌فروشی نمی‌کنند، کفش‌های کودکان دیگر را واکس نمی‌زنند. زمانی که همراه با کودمان در شیک ترین ماشین شخصی خود نشسته‌ایم و فرزندمان پاکت خالی چیپس را از ماشین پرت می‌کند کودکی دیگر زباله‌ها را به دوش می‌کشد و در خرابه‌ای با دستان خود از میان انواع زباله‌های خشک‌و‌تر آنچه را که به درد زندگی‌اش می‌خورد برمی‌دارد و آنچه را که می‌تواند تبدیل به اسکناس‌های جیب والدینش کند را از هم جدا می‌کند.

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

از زمان انقلاب صنعتی، کارخانه‌دارها به این فکر افتادند که چرا فقط مردان و زنان؟ چرا کودکان نه؟ کودکان می‌توانستند با دریافت دستمزدی خیلی کمتر تا ۱۸ ساعت در روز هم کار کنند. تا سال ۱۸۱۰ دومیلیون کودک فقیر در کارخانه‌ها و معادن به کار گرفته می‌شدند تا اینکه اولین قانون درباره کار کودکان در بریتانیا وضع شد و از ساعت و شرایط سختی کار کم کرد.

با تأسیس سازمان جهانی کار، مقابله با کار کودکان در اولویت قرار گرفت و چشم‌انداز این سازمان این بود که پدیده کار کودکان را تا سال ۲۰۲۵ خاتمه دهد. اکنون براساس آمار سازمان جهانی کار، هنوز ۱۵۲ میلیون کودک کار در جهان وجود دارد اما این کودکان تنها در کارخانه‌ها مشغول به کار نیستند، دست‌فروشی یا روزنامه‌فروشی نمی‌کنند، کفش‌های کودکان دیگر را واکس نمی‌زنند. زمانی که همراه با کودمان در شیک ترین ماشین شخصی خود نشسته‌ایم و فرزندمان پاکت خالی چیپس را از ماشین پرت می‌کند کودکی دیگر زباله‌ها را به دوش می‌کشد و در خرابه‌ای با دستان خود از میان انواع زباله‌های خشک‌و‌تر آنچه را که به درد زندگی‌اش می‌خورد برمی‌دارد و آنچه را که می‌تواند تبدیل به اسکناس‌های جیب والدینش کند را از هم جدا می‌کند.

حال هم‌زمان با روز جهانی مبارزه با کار کودکان مراسم رونمایی از پژوهش «یغمای کودکی» از سوی انجمن حمایت از حقوق کودکان برای شناخت، پیش‌گیری و کنترل پدیده زباله‌گردی کودکان کار در تالار ایوان شمس، با حضور کامیل احمدی سرپرست پروژه، بهاره آروین عضور شورای شهر، مراد ثقفی فعال مدنی، مروئه وامقی عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و احمد میدری معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد.

در این مراسم به نقل از مهر، فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان مهم‌ترین عامل یغمای کودکی به وسیله زباله‌گردی را نگاه بازارمحور دانسته است.

به گفته او ارزش کل زباله‌های خشک در سال ۹۷، ۲۶۴۰ میلیاردتومان و ارزش تقریبی زباله‌های جمع‌آوری شده در بخش رسمی حدود ۴۰۰ میلیارد تومان و در بخش غیررسمی ۲۲۴۰ میایارد تومان است. این درحالی است که بر اساس این پژوهش ۱۴۰۰۰ زباله گرد در تهران وجود دارد که ۴۷۰۰ نفر از این افراد کودک هستند یعنی سهم کودکان در میزان زباله‌گردی یک سوم جمعیت است و کمترین سهم را از جمع‌آوری زباله‌های تهران نیز می‌برند.

به گفته احمدی مردم‌شناس و سرپرست پروژه نیز، حدود ۳۰ درصد از زباله‌گردان را نوجوانان ۱۵ تا ۱۷ سال و حدود ۲۳ درصد را نوجوانان ۱۱ تا ۱۲ سال تشکیل می‌دهند.

آروین عضو شورای شهر تهران و یکی از سخنرانان این همایش نیز گفته است که شهرداری تهران از دو تا سه هزار میلیارد تومان گردش مالی حوزه زباله، در مجموع ۲۰۰ میلیارد تومان سهم دارد که اکنون مدیریت شهری توانسته است با ایجاد رقابت و از بین بردن محدودیت‌ها و حضور پیمانکاران مختلف این رقم را از ٢٠ میلیارد به ٢٠٠ میلیارد برساند.

به گفته میدری معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از چالش‌ها این است که حضور افغانستانی‌ها در ایران را به رسمیت شناخته نمی‌شود یعنی درحالی که ۲ تا ۳ میلیون کارگر افغانستانی در کشور مشغول به کار هستند، تنها ۷۰۰ هزار نفر به رسمیت شناخته‌شده ‌اند.

به گفته او هرچند وزارت کار تلاش کرده‌است که این افراد را به رسمیت بشناسد اما بزرگ‌ترین مانع این وزارت‌خانه، خانه کارگر است که به جد ایستاده و می‌گوید این کار نادرست است؛ چراکه قانون کار ایران معتقد است که نیروی کار ماهر باید وارد ایران شود.

حال کودکان تا کی نباید رویاهای خود را زندگی کنند؟ آیا با مدیریت پسماند و مکانیزه شدن، آموزش شهروندی برای تفکیک زباله‌ها و کاهش مصرف پلاستیک می‌توان زندگی در رویاهای کودکی را به کودکان کار هدیه داد؟

نویسنده: نکیسا خرم

مطالب مرتبط:

دولت فقط فقر تولید می‌کند و فقر علت شکل‌گیری کودک‌کار است آموزش اشتغال برای افراد بالای ۱۸ سال چالش‌های پیش روی ثبت‌نام کودکان بازمانده از تحصیل کودکان کار، بزرگ‌مردان کوچکی که غم نان دارند کار کودکان معضلی پیش روی شهرهای ایران کودکان کار؛ قربانیان کوچک فقر