نابرابری یکی از مسائل حاد اجتماعی است که همواره یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران بوده است. این مسئله می‌تواند ابعاد مختلفی ازجمله نابرابری اقتصادی، نابرابری قومی و نژادی و… به خود گیرد که نشان‌دهنده وضعیت متفاوت گروه‌های مختلف در جامعه است.
ازاین‌روست که پژوهشگران مختلف با تعاریف مختلف از انواع نابرابری و با اتکا به شاخص‌ها و سنجه‌های گوناگون در پی شناسایی وضعیت آن و تأثیر سیاست‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی بر این وضعیت هستند. مرور تعدادی از پژوهش‌های انجام‌شده در ایران، می‌تواند به شناسایی فهم پژوهشگران از این مسئله کمک کند.
ضرورت این بررسی ازاین‌رو است که به کمک مروری سیستماتیک می‌توان مشخص کرد که اولاً پژوهشگران حوزه نابرابری بر چه وجهی از نابرابری بیشترین تمرکز را داشته و فهم آن‌ها از نابرابری در جامعه به چه معنا است. این شناخت کمک می‌کند تا برخی کاستی‌های موجود در ابعاد نظری مسئله نابرابری در میان پژوهشگران و همچنین سیاست‌گذاران پررنگ‌تر شود.
دومین دلیل نیز آن است که فارغ ازنظر پژوهشگران، می‌توان مشخص کرد که سیاست‌های مختلف چگونه توانسته‌اند مسئله نابرابری را در جامعه کاهش یا افزایش دهند.
- سرفصل اقدامات:
این بررسی از نوع مطالعات ثانویه است که روش استفاده‌شده برای اجرای آن مرور سیستماتیک بوده است. برای این کار مبادرت به تهیه و تدوین مجموعه‌ای از واژگان کلیدی مانند نابرابری، نابرابری در ایران، ارزیابی تأثیر نابرابری، نابرابری درآمدی، نابرابری قومی، نابرابری فضایی، نابرابری+هدفمندی یارانه‌ها، نابرابری+طرح تحول سلامت گردید.
در ادامه با مبنا قرار دادن بسته واژگان کلیدی فراهم‌شده پایگاه‌های اطلاعاتی منابع علمی مختلف مانند ensani.ir، magiran، sid.ir، noormags، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و مرکز گنج ایرانداک مورد جستجو قرار گرفت و درنهایت ۲۵ مقاله برای این بررسی مناسب تشخیص داده شدند.
در اکثر پژوهش‌های موردبررسی مراد از نابرابری صرفاً نابرابری درآمدی بوده است. تأکید بر یک وجه نابرابری سبب شده است بسیاری از این پژوهش‌ها نگاهی تک‌بُعدی به مسئله داشته باشند و درنتیجه در تحلیل یافته‌های خود مواضعی ناکارآمد اتخاذ کنند.
همچنین در تمامی این مقالات با نگاهی کلی نتیجه گرفته شده است که نابرابری درآمدی در پی انجام سیاستی کاهش یا افزایش‌یافته است و هیچ توجهی به تفاوت‌های میان گروه‌های مختلف جنسیتی، سنی، قومی و… نشده است. درنتیجه جامعه ساختاری یکدست قلمداد شده است که نابرابری در تمامی سطوح آن به یک میزان کاهش یا افزایش می‌یابد.
** برای مطالعه گزارش «فراتحلیل ارزیابی تأثیر سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی بر وضعیت نابرابری در ایران» کلیک کنید.
نام پژوهشگران: محمد عادلی، زهره سروش‌فر
دیدگاهتان را بنویسید