کلیات طرح
از سال ۱۳۹۴ که فاز دوم طرح یارانه‌ها اجرایی شده است تا امروز، بحث قطع یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی جامعه نیز مطرح بوده است. مجلس شورای اسلامی در سال‌های متمادی و چند سال متناوب نیز در قانون بودجه سالانه، دولت را موظف به اجرای حذف این دهک‌ها می‌داند. دولت بر اساس قانون از شهریورماه سال ۱۳۹۸ به قطع یارانه ۲۰۰ هزار خانوار با شاخص‌های مدنظر اقدام کرده است. از طرفی دیگر موضوع قطع یارانه‌های نقدی موضوع بحث کارشناسان و مردم عادی است و بر اساس استدلال‌ها و دلایل مختلف موافق و یا مخالف حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی جامعه هستند. لذا با توجه به اهمیت موضوع، مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، بنا بر پیشنهاد معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی، در این طرح به «بررسی دیدگاه مردم ایران در خصوص حذف یارانه پردرآمدها» پرداخته است.
روش اجرای طرح
در این پیمایش برای انجام نمونه‌گیری از شیوه نمونه‌گیری چندمرحله‌ای استفاده‌شده است. به دلیل اندازه محدود نمونه امکان توزیع کافی آن در همه استان‌ها وجود ندارد و هدف تحقیق ارائه یک برآورد ملی (خوشه‌ای) بوده است و نه برآورد استانی، لذا تلاش شد با حفظ نمایایی (معرف بودن) نمونه، شیوه انتخاب استان‌های مورد مطالعه به‌گونه‌ای باشد که ابتدا استان‌ها از حیث هزینه و درآمد خانوار (بر اساس داده‌های سال ۱۳۹۷) خوشه‌بندی‌شده و سپس از هرکدام از خوشه‌ها یک یا دو استان انتخاب گردد. حجم نمونه انتخابی ۴۵۰۰ نفر بوده است.
یافته‌های نظرسنجی
هدف اصلی نظرسنجی حاضر، بررسی دیدگاه مردم ایران در خصوص حذف یارانه پردرآمدها بوده است. نتایج نظرسنجی نشان داد گرانی و اوضاع بد معیشتی، بیکاری و اشتغال جوانان و اقتصاد ضعیف و رکود اقتصادی ازنظر پاسخگویان سه مسئله مهم کشور بوده و ذهن آن‌ها را مشغول کرده است. طبق نتایج به‌دست‌آمده، ۸۲٫۶ درصد از پاسخگویان بیان کرده‌اند با توجه به افزایش قیمت کالا و افزایش هزینه‌های زندگی در یک سال اخیر، درآمدهای خانواده‌شان در ماه کفاف هزینه‌های آن‌ها را نمی‌دهد. این موضوع در استان‌های آذربایجان شرقی، لرستان، خوزستان و گیلان شدت بیشتری دارد. ازنظر پاسخگویان میانگین میزان درآمد مناسب برای خانواده چهار نفره جهت اداره زندگی درصورتی‌که خانواده مالک منزل مسکونی باشد چهار میلیون و پانصد و هشتادوشش هزار تومان و درصورتی‌که خانواده مستأجر باشد شش میلیون و صد و شصت‌ویک هزار تومان است.
ازنظر پاسخگویان به‌طور میانگین ۷۳٫۹ درصد از افراد جامعه یارانه دریافت می‌کنند. همچنین ازنظر آن‌ها به‌طور میانگین ۷۰٫۷ درصد از افراد جامعه واقعاً مستحق دریافت یارانه هستند. بررسی دیدگاه مردم در خصوص اتخاذ نوع سیاست لازم برای پرداخت یارانه نقدی نشان داد ۴۹٫۳ درصد از پاسخگویان بیان کرده‌اند درصورتی‌که جای دولت بوده‌اند یارانه خانوارهایی که در ماه درآمد زیادی دارند را حذف می‌کردند. از طرفی ۲۹٫۵ درصد از پاسخگویان گفته‌اند اگر جای دولت بوده‌اند ادامه روند فعلی و دادن یارانه به همه‌کسانی که الان یارانه می‌گیرند را اجرا می‌کردند.
ازنظر ۶۶٫۵ درصد از پاسخگویان درآمدهای حاصله از حذف یارانه دهک‌های ثروتمند جامعه باید صرف افزایش مبلغ یارانه دهک‌های محروم جامعه شود. همچنین نتایج نشان داد ۷۶٫۸ درصد از پاسخگویان با صرف درآمدهای حاصل از حذف یارانه دهک‌های ثروتمند جامعه جهت اشتعال و محرومیت‌زدایی در همان استان موافق‌اند.
۸۷٫۶ درصد از پاسخگویان بیان کرده‌اند که یارانه نقدی به خانواده آن‌ها پرداخت می‌شود. همچنین از بین افرادی که خانواده آن‌ها یارانه نقدی دریافت می‌کردند ۹۳٫۳ درصد بیان کرده‌اند یارانه نقدی هزینه‌های زندگی خانوار آن‌ها را به میزان کم و خیلی کم پوشش می‌دهد. بااین‌وجود استان سیستان و بلوچستان اندکی با بقیه استان‌ها متفاوت است و در این استان ۱۶٫۸ درصد معتقدند که پوشش هزینه‌ها توسط یارانه به میزان متوسط صورت می‌گیرد. بررسی دیدگاه مردم در خصوص اقدام لازم در صورت قطع یارانه نشان داد ۴۵٫۳ درصد از پاسخگویان بیان کرده‌اند اگر یارانه آن‌ها قطع شود به دفاتر و اداراتی که دولت تعیین کرده است مراجعه می‌کنند. ۳۶٫۹ درصد گفته‌اند به سامانه اینترنتی معترضین مراجعه می‌کنم. به عبارتی می‌توان گفت ۸۲٫۲ درصد از پاسخگویان معترض می‌شوند و جهت دریافت یارانه دوباره اقدام خواهند کرد. دراین‌ارتباط قومیت‌های بلوچ، عرب و تالش بیشتر از دیگر قومیت‌ها بیان کرده‌اند در صورت قطع یارانه اعتراض می‌کنند.
بررسی دیدگاه مردم در خصوص افزایش قیمت حامل‌های انرژی نشان داد ۶۷٫۵ درصد از پاسخگویان با افزایش قیمت حامل‌های انرژی مخالف‌اند. درنهایت ۴۵٫۳ درصد از پاسخگویان بیان کرده‌اند درآمدهای حاصله از افزایش قیمت حامل‌های انرژی بهتر است صرف اشتغال و ۳۷٫۱ درصد گفته‌اند بهتر است صرف حمایت از اقشار کم‌درآمد جامعه شود.
کارفرما: معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی – مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی
مجری: مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)
ناظر علمی طرح: دکتر امیر اکبری قمصری (استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی)
مدیر امور پژوهش: مهدی رفیعی بهابادی
مدیر اجرایی: ابراهیم شیرعلی
دیدگاهتان را بنویسید