موقعیت‌ها و مصادیق تعارض منافع در معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی

زهره نجفی

کارشناس ارشد فلسفه

کارشناس پژوهشی- حمایتگری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه (1399-1398)

گزارش «موقعیت‌ها و مصادیق تعارض منافع در معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی» بر اساس مطالعات اسنادی و مصاحبه کیفی با ۱۴ نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه روابط کار اعم از مدیران و کارشناسان ادارات کل روابط کار، نمایندگان تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، اعضای هیئت مدیره کانون‌های عالی تشکل‌ها و پژوهشگران مستقل حوزه روابط کار تنظیم شده است.

در این پژوهش ۳۱ مورد از مصادیق تعارض منافع در حوزه روابط کار شناسایی شده است که از این میان، حدود ۱۹ مورد در معاونت روابط کار، ادارات استانی تابعه و معاونت‌های موازی نظیر معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال مصداق داشته و ۱۲ مورد نیز در حوزه فعالیت‌های تشکل‌های کارگری و کارفرمایی موضوعیت داشته است.

اصلاح فرآیندها و سیاست‌گذاری‌ها در معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها که متولی اجرا و نظارت قانون کار و حمایت از نیروی کار کشورند، به‌طور مستقیم بر کیفیت معیشت و زیست نیروی کار و کل جمعیت کشور مؤثر است. شناسایی و مدیریت تعارض منافع در حوزه روابط کار باعث کاهش ناکارآمدی و تقویت شاخص‌های رفاهی کشور می‌شود. با تنظیم و تدوین برخی قوانین و قواعد می‌توان قدرت و اختیار متولیان روابط کار در بخش دولتی را در پیگیری منافع جزئی خود محدود ساخت.

یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد موقعیت‌های تعارض درآمد و وظیفه، اشتغال بیرونی و قاعده‌گذاری برای خود از پرتکرارترین موقعیت‌های تعارض منافع در حوزه روابط کار به شمار می‌روند. پراهمیت‌ترین مصادیق تعارض منافع احصاءشده در این پژوهش را می‌توان به این ترتیب ذکر کرد:

• اشتغال بیرونی کارمندان دولت در حوزه روابط کار
• وکالت طرفین دعوا در جلسات حل اختلاف توسط کارمندان دولت
• اشتغال بازرسان کار به عنوان کارشناس رسمی دادگستری
• طراحی شاخص‌ها به منظور توجیه عملکرد نظام بازرسی کار

طی چند دهه گذشته، در سطح جهانی در راستای اصلاح و بهبود حکمرانی و سیاست‌گذاری عمومی، موقعیت‌هایی که افراد و سازمان‌ها را به‌صورت تشدیدیافته و قطعی درگیر تعارض منافع می‌کند، شناسایی و معرفی‌شده‌اند. با شناسایی و معرفی مختصات چنین موقعیت‌هایی و ارائه راهکار جهت مدیریت آن‌ها می‌توان تا حدی از مشکلات موجود در این حوزه کاست.