خیریه‌ها، نقش و کارکرد مهمی در ارائه خدمات مختلف جهت برطرف کردن نیازهای مردم در جوامع محلی، روستایی و منطقه‌ای دارند و به لحاظ ساختاری و سازمانی از بدو شکل گیری آن ها در طول زمان توسعه پیداکرده و به شکل امروزه خود درآمده اند. امروزه خیریه‌ها به بخش جدایی‌ناپذیری از سیاست‌گذاری رفاهی کشور تبدیل‌شده‌اند. با این حال، علی‌رغم توفیقات به‌دست‌آمده کماکان ضعف‌هایی در ساختار خیریه‌ها و به‌تبع آن ارائه خدمات به جامعه هدف خود وجود دارد. با توجه به نقش بی‌بدیلی که امروزه نهادهای مردمی اعم از سمن‌ها و خیریه‌ها در امر توسعه جوامع پیداکرده‌اند، ضرورتاً بایستی به‌طور ویژه به بهبود ساختارها و بهره‌وری عملکرد این نهاد توجه داشت. در همین راستا تعارض منافع یکی از موضوعات مهمی است که پرداختن به آن می‌تواند روند بهبود این نهاد را تسریع و تسهیل کند.
در طرح بررسی موقعیت‌ها و مصادیق تعارض منافع در سازمان‌های نیکوکاری و خیریه تلاش شده علاوه بر توضیحات کلی از تعارض منافع، به اهمیت بررسی آن در سازمان‌های نیکوکاری نیز پرداخته شود و مصادیق تعارض منافع در ادبیات جهانی نیز مرور شده است.
در چارچوب این پروژه دستورالعمل مدیریت تعارض منافع در سازمان‌های خیریه در سه کشور استرالیا، ایرلند و انگلستان نیز ترجمه‌شده و مورداستفاده قرارگرفته است.
همچنین بر اساس بیست‌وهفت مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته با مدیران عامل و اعضای هیئت‌مدیره، دانشگاهیان و متخصصان و فعالان جامعه مدنی، مصادیقی از تعارض منافع توضیح داده‌شده است.
مهم‌ترین موقعیت‌های احصا شده در این حوزه را می‌توان موقعیت‌هایی همچون موقعیت تعارض وظایف نام برد. در این موقعیت، فعالیت‌های خیریه‌ای و حمایتی سازمان‌های نیکوکاری با یکدیگر در تضاد هستند و ممکن است تعارض دو وظیفه اصلی و فرعی موجب شود تا منافع جامعه هدف در بلندمدت تحت تأثیر منافع سازمانی کوتاه‌مدت قرار گیرد.
همچنین موقعیت تعارض منافع ارتباطات پساشغلی یا مسئله درب گردان، زمانی رخ میدهد که بازنشستگان ارگان صادرکننده مجوز پس از دوره اتمام خدمت خود بتوانند از آن نهاد مجوز تأسیس و فعالیت دریافت کنند. پیامد چنین حضوری در سازمان خیریه باعث شده تاکنون یک نهاد نظارتی واحد برای سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه در ایران تشکیل نشود.
در پایان باید اذعان داشت این گزارش گام اول برای شناسایی موقعیت‌های تعارض منافع و پیامدهای ناشی از آن در خیریه‌ها بوده است که بیش از این باید به این موضوع توجه کرد و پیامدهای منفی آن را در جامعه رصد کرد و قدم در سیاست های پیشگیرانه و مدیریت تعارض منافع در خیریه ها برداشت.
نام پژوهشگر: صالحه دردکشان
مترجمان: سمانه ذاکری- فاطمه تبرزه
دیدگاهتان را بنویسید