محسن رنانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان در سخنانی اظهار کرد: چرا ما اینجاییم؟ چون باید اینجا باشیم و البته نیم قرن دیر به اینجا آمده‌ایم. ما ۷۰ سال است در حال برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های توسعه هستیم، اما هنوز مجمعی از نخبگان برای هم‌افزایی اندیشه توسعه نداریم. ما همه حوزه‌ها را رونق دادیم؛ انواع جشنواره‌های فرهنگی و هنری و ورزشی را راه‌اندازی کردیم؛ جشنواره کتاب، جشنواره سینما، جشنواره صنعت، جشنواره‌های ورزشی و نظایر آنها را داریم، اما در حوزه توسعه که این همه برای آن هزینه کرده‌ایم و بخش اعظم منابع ملی خود را برای رسیدن به آن نابود کرده‌ایم، هیچ رویداد ملی‌ای نداریم. بنابراین نتوانسته‌ایم مسئله توسعه را به مسئله‌ای ملی و دغدغه‌ای عمومی تبدیل کنیم. متأسفانه هم آگاهی و دانش عمومی جامعه ما درباره مفهوم و مؤلفه‌ها و پیش‌نیازهای توسعه پایین است و هم اینکه ما در سطح کلان، هیچ‌گونه گفتمان ملی توسعه و نظریه‌ای اجتماعی درباره توسعه نداریم و این ناشی از کم‌کاری یا نداشتن همکاری و گفتوگو بین نخبگان اندیشگی ما بوده است.
نویسنده کتاب «چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد» گفت: بنابراین در غیاب نخبگان فکری توسعه، دولت‌ها آمدند و برای خودشان برنامه توسعه نوشتند، برنامه‌هایی که تئوری توسعه نداشت و هر دولت آرزوهای خود و منویات مقامات را در برنامه‌های توسعه گنجاند و مصوب کرد و منابع ملی را صرف آن کرد و حاصل این شد که ما نه‌تنها هنوز داریم درجا می‌زنیم، بلکه با توسعه‌ای نامتوازن و در‌هم‌ریخته روبه‌رو شده‌ایم.
دبیر علمی «گفت‌وگوهای توسعه» در ادامه سخنان خود گفت: امروز ما اینجاییم تا اعلام کنیم که پراکنده‌اندیشی در حوزه توسعه بس است. برای توسعه نیازمند شکل‌گیری گفتمان ملی توسعه هستیم و برای این لازم است نخبگان فکری ما با یکدیگر همفکری و تعامل داشته باشند. نخبگان فکری ما تک‌تک حرف‌های بسیاری در حوزه توسعه دارند، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم به یک نظریه یا چارچوب تحلیلی اجتماعی در توسعه دست پیدا کنیم و اتفاق نظری در حوزه توسعه حاصل نکرده‌ایم. بنابراین دولت‌ها هم دیدگاه‌های نخبگان را نادیده گرفته و راه خود را رفته‌اند. اما امروز که دیگر منابع نفتی کفاف درآمد مورد نیاز دولت‌ها را نمی‌دهد، دیگر عملا دولت‌ها نمی‌توانند نقش خود را به عنوان متولی توسعه بازی کنند و این فرصتی است برای پژوهشگران، کنشگران و اندیشه‌ورزان حوزه توسعه که دست در دست هم بگذارند و جامعه را به سمت‌و‌سوی فرایندهای توسعه‌آفرین سوق بدهند.
رنانی در ادامه سخنان خود افزود: بدون گفتوگو و تعامل و هم‌گرایی روشنفکران و اندیشمندان کشور، ما همچنان در سرگردانی قدم خواهیم زد. ما دستمان پر است از ادعا و اختلاف و الگوهای متعارض. ما باید به این ناتوانی پایان دهیم و در فرایند گفت‌وگوی بین‌نخبگانی به هم‌گرایی در حوزه توسعه دست یابیم. بدون شکل‌دهی گفتمان ملی توسعه، دولت‌ها همچنان به اسم توسعه و به نام برنامه‌های توسعه، منابع ملی ما را نابود خواهند کرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان درباره انتخاب روز ۲۰ دی به عنوان «روز ملی توسعه» گفت: گرچه قاعدتا روز ملی توسعه باید یک روز اردیبهشتی باشد، اما با توجه به اینکه سرحلقه تلاشگران توسعه ایران، یعنی امیرکبیر، در ۲۰ دی به دنیا آمده و در همان ۲۰ دی نیز به شهادت رسیده است، ترجیح دادیم این روز را به عنوان روز ملی توسعه انتخاب کنیم و امروز اینجا در باغ فین کاشان گرد هم آمده‌ایم تا با امیر پیمان ببندیم که راه او را در مسیر تلاش برای توسعه این سرزمین ادامه خواهیم داد.
در این مراسم همچنین دکتر نعمت‌الله اکبری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گفت: وقتی خبر محاکمه دو پزشک اصفهانی را از تلویزیون شنیدم که به سبب کاربرد ایمپلنت تقلبی در ستون فقرات و بدن بیماران محاکمه شده بودند با خود گفتم «ما اقتصاددانان، برنامه‌ریزان و جامعه‌شناسان چقدر ایمپلنت تقلبی و پروتزهای غلط در پیکره اجتماع گذاشتیم که کسی متوجه نیست و مابازای عینی ندارد و بابت آن محاکمه نیز نمی‌شویم».
او با بیان این مطلب که «تا دلتان بخواهد ایمپلنت و پروتز تقلبی کار گذاشتیم و جایی محاکمه نمی‌شویم»، افزود: مشکلی که ما اقتصاددانان و سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان داشتیم این است که به دستاورد‌ها توجه نمی‌کردیم. ما دانشگاهیان، نخبگان، جامعه‌شناسان، عالمان سیاسی و سازمان‌ها متهمان ردیف اول هستیم.
اکبری با تأکید بر اینکه بسیاری از چیزهایی که افتخار ما به‌ویژه علوم‌اجتماعی‌ها بود، امروز دردسرساز شده است، گفت: همه الگوهای برنامه‌ریزی ما توسعه را نابود کرد. وی با تأکید بر لزوم تقویت «پویش فکری توسعه» که اکنون به همت تعدادی از دانش‌آموختگان جوان علوم اجتماعی و انسانی راه‌اندازی شده است، افزود: توسعه در گرو آینده‌پژوهی است. ما باید دست از آینده‌نگاری برداریم و به آینده‌پژوهشی روی بیاوریم.
در ادامه دکتر تقی آزادارمکی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در سخنانی از نقش روشنفکران در صد سال اخیر انتقاد کرد و گفت: روشنفکران ما ناخواسته به جای آنکه جامعه مدنی را تقویت کنند، قدرت را تقویت کردهاند. آنان بدون توجه به اینکه تا جامعه توانمند نشود هیچ اصلاحی در حوزه سیاست بادوام نخواهد بود و به جای آنکه همت خود را مصروف تقویت جامعه مدنی کنند، تمام توجه خود را معطوف به نقد قدرت کردهاند و صاحبان قدرت همواره در واکنش به نقد آنان، بر محدودیت افزوده‌‌اند و بهانه‌ای برای بستن بیشتر پیدا کردهاند. این استاد جامعه‌شناسی همچنین افزود: امیرکبیر نه چنان قهرمان بود که همه چیز را در او خلاصه کنیم و نه چنان سرکوبگر بود که بخواهیم او را مورد حمله قرار دهیم. امیرکبیر یک تلاشگر توانمند و خلاق در مسیر توسعه بود و روشنفکران ما برای تبیین راه توسعه از امیرکبیر هم باید عبور کنند.
دکتر فریدون الهیاری عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و دیگر سخنران این جلسه، در سخنانی در این مراسم گفت: برنامه امروز پیوندی بین برخی مفاهیم و گزینش‌های جدید سرزمینمان با گذشته تاریخی برای جست‌وجوی رگه‌های توسعه در کشور است. وی بیان کرد: دوران قاجار غروب دیوان‌سالاری ایران بود و در این دوره ناکارآمدی سیاسی نمود پیدا کرد که بازخوانی تاریخ با نگاهی متفاوت، ضرورت جست‌وجوی توسعه‌نیافتگی کشور را پس از آن زمان مشخص می‌کند.الهیاری افزود: نوسازی و اصلاحات در کشور از زمانی آغاز شد که متوجه شدیم توانایی ایستادگی در برابر توسعه‌یافتگی و فناوری را نداریم. همان زمان گروهی مخالفت با توسعه را به بهانه لطمه‌واردشدن به سنت در پیش گرفتند، گروهی الگوگیری از غرب و توسعه حتی به بهانه ازدست‌دادن دین را پیگیر بودند و برخی اندیشه‌ها مانند امیرکبیر نیز فناوری و توسعه همراه با دین و سنت را معنی می‌کردند. امیرکبیر با آگاهی از آماده‌سازی بستر اجتماعی در راه توسعه گام برداشت و راه‌اندازی دارالفنون از جمله این بسترسازی‌ها بود.
وی با اشاره به کم‌توجهی‌ها در شناساندن شخصیت‌ها افزود: امیرکبیر جهان و ایران را می‌شناخت و این آگاهی دلیل دید و اندیشه توسعه‌یافتگی در وی بود؛ ما نیز با مطالعه تاریخ و شناخت این شخصیت‌های برجسته می‌توانیم در راه توسعه گام برداریم. از دیگر سخنرانان مراسم معرفی و پرده‌برداری از لوح یادبود روز ملی توسعه، دکتر عباس عصاری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بود. عصاری در سخنانی گفت: محورقرارگرفتن توسعه، بسترساز بروز خلاقیت و نبوغ بشری است که این مهم را امیرکبیر ۲۰۰ سال پیش درک کرده بود.رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس افزود: دانایی و دانشی که در انسان تجلی پیدا می‌کند، به خلاقیت منجر می‌شود و تمدن جدید ایجاد توسعه را به وجود می‌آورد که در دو سده گذشته در این مسیر تلاش‌های بسیاری انجام و حتی جان‌هایی نیز فدا شده که یکی از بزرگ‌ترین فداکاری‌ها و جوانمردی‌ها، حرکت میرزا محمدتقی‌خان فراهانی مشهور به امیرکبیر بود.وی بیان کرد: مفاهیم متفاوتی در این سال‌ها از توسعه شکل گرفته و حرکت‌هایی که در آن نقطه آغازین مشاهده می‌شود، همچنان بر تارک این کشور می‌درخشد. برای پی‌بردن به اهمیت امیرکبیر، تنها راه‌اندازی دارالفنون کافی است که ۲۸۹ نفر از دانش‌آموختگانش بر اثر نهالی که امیرکبیر کاشت، به صدارت رسیدند که ۲۸ نفر آنها وزیر آموزش و پرورش بودند.در این مراسم همچنین از «لوح یادبود روز ملی توسعه» که مزین به تمثال امیرکبیر بود، برای نصب در موزه باغ فین، رونمایی شد. پس از آن نیز آیین پرده‌برداری از «تمبر روز ملی توسعه» و امضای تمبر توسط صاحب‌نظران و شرکت‌کنندگان برگزار شد.
منبع:
- روزنامه شرق/ ۲۳ دی ۱۳۹۷
