کتاب «فساد در نظام‌های قضایی» ترجمه گزینشی از مجموع گزارش‌های فساد قضایی است که توسط سازمان شفافیت بین‌الملل تهیه و تدوین شده است. در این کتاب ۹ مقاله از مجموع ۲۸ مقاله از بخش تحلیل تطبیقی فساد قضایی، ۹ گزارش کشوری از مجموع ۳۲ گزارش کشوری و ۲ مقاله روش‌شناسی از مجموع ۱۷ مقاله انتخاب و ترجمه شده است. از مجموع ۳۲ کشور مورد مطالعه، گزارش‌هایی انتخاب شده است که مسائلشان شباهت بیشتری با مسائل ایران داشته است و این کشورها شامل مکزیک، پاکستان، فیلیپین، رومانی، آفریقای جنوبی، ترکیه و بریتانیا است.
نتیجه بسیار مهم گزارش جهانی فساد ۲۰۰۷ سازمان شفافیت بین‌الملل این است که فساد، عدالت را خدشه‌دار می‌کند و مانع دسترسی بزه دیدگان و متهمان به حق بر رسیدگی منصفانه و بی‌طرفانه می‌شود. فساد قضایی موجب کاهش توان جامعه بین‌الملل در مقابله با جرائم فراملی و تروریسم می‌شود؛ تجارت، رشد اقتصادی و توسعه انسانی را محدود می‌کند؛ و از همه مهم‌تر، مانع دسترسی شهروندان به حل‌وفصل بی‌طرفانه دعاوی با سایر شهروندان یا مقامات می‌شود. در این صورت قوه قضاییه فاسد با ایجاد آسیب‌های حاصل از برخورد و حکمیت نامنصفانه، موجب گسست و تفرقه در اجتماعات می‌شود. نظام‌های قضایی با رشوه گرفتن و تسهیل رشوه در تمام سطوح حکومت، حتی در بالاترین سطح، اعتماد به حکمرانی را متزلزل می‌کنند.
سازمان شفافیت بین‌الملل فساد قضایی را چنین تعریف می‌کند: هرگونه نفوذ نامناسب بر بی‌طرفی فرایند قضایی از سوی هر عاملی در نظام دادگاه‌ها. هدف از رفتارهای فاسد در بخش قضایی می‌تواند متفاوت باشد: برخی فسادها برای منحرف کردن فرایند قضایی در جهت تولید نتیجه‌ای ناعادلانه است اما بسیاری از مردم رشوه می‌دهند تا فرایند قضایی را به سوی نتیجه عادلانه و منصفانه سوق دهند. قوای قضاییه که فساد ساختاری دارند به طور کلی در جوامعی وجود دارند که در بخش عمومی آن‌ها نیز فساد گسترده است.
دو گونه فساد بر قوای قضاییه تأثیر می‌گذارد: یک، مداخله سیاسی در قرایند قضایی از سوی قوه مجریه یا مقننه؛ دو، رشوه. بررسی‌ها از ۳۲ کشور نشان می‌دهند که برای رفع فساد قضایی می‌توان چهار نکته را مدنظر داشت: ۱- انتصاب قضات بر مبنای شایستگی ۲- تأمین درآمد و شرایط کاری مطمئن ۳- پاسخگویی و اقدامات انتظامی، شفافیت در عزل قاضی ۴- شفافیت فرایندهای مبهم دادگاه، دارایی قضات و حضور روزنامه‌نگاران در وقایع دادگاه‌ها.
همان‌طور که عنوان شد کتاب سه بخش دارد که در ادامه عناوین مقالات هر بخش ذکر می‌شود: بخش اول که به تحلیل تطبیقی فساد قضایی اختصاص دارد ۹ مقاله دارد که به ترتیب شامل عناوین زیر است: «فساد قوه قضاییه: دلایل و راه‌حل‌ها»، «رشوه تا چه حد در بخش قضایی شایع است؟»، «حرفه‌ای بودن قضات: آموزش، حقوق و ساختار شغلی در آسیا»، «ویژگی‌های حرفه‌ای قوای قضاییه ایتالیا، فرانسه و آلمان»، «فساد قضایی از نگاه دادستان»، «کاهش نفوذ قاضی تحقیق در فرانسه و اثر آن در مبارزه با فساد»، «وکلا و فساد: نگاهی به شرق و جنوب آفریقا»، «مبارزه با فساد قضایی: نگاهی تطبیقی به آمریکای لاتین» و «حاکمیت قانون و فساد قضایی در چین: در آن سوی دیوار بزرگ».
بخش دوم کتاب به گزارش‌های کشورها درباره فساد قضایی است که ۹ گزارش به ترتیب عناوین زیر ترجمه شده است: «شکاف فزاینده اصلاحات قوانین تا عمل؛ اصلاحات در آذربایجان»، «برنامه‌های شتابان مبارزه با فساد در گرجستان»، «فساد قضایی و مصونیت در مکزیک»، «پاکستان: سنت سرسپردگی»، «فیلیپین: به سوی اصلاح قضایی واقعی»، «فساد و کاستی‌های نظام دادگستری رومانی»، «حیف‌ومیل‌های مخرب دادگاه‌های آفریقای جنوبی»، «قوه قضاییه در ترکیه: ریشه‌کنی فساد» و «بهبود پاسخگویی و شفافیت در نظام‌های قضایی بریتانیا».
بخش سوم نیز دو پژوهش درباره فساد ترجمه شده است که عناوین آن‌ها به این شرح است: «اجرای قوانین مبارزه با فساد: نیاز به نظارت بر اجرا» و «سنجش فساد: افسانه‌ها و واقعیت‌ها».
منبع:
*سازمان شفافیت بین‌الملل (۱۳۹۵) فساد در نظام‌های قضایی گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل در سال ۲۰۰۷، مترجم لیلی منفرد، [برای] پژوهشگاه قوه قضاییه، تهران: قوه قضائیه، مرکز مطبوعات و انتشارات.
