مقدمه
نشست «اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی؛ تحلیل، شاهد، عمل» با همکاری مشترک مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی و مرجع ملی حقوق کودک در اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار شد. یکی از مباحث مورد بحث در این نشست موضوع تأمین مالی حمایت‌های اجتماعی از کودکان بود. بودجه‌ریزی به نفع کودک یا بودجه‌ریزی کودک‌محور از جمله «بهترین سرمشق»هایی است که در کشورهای زیادی مورد توجه قرار گرفته است. در ویدئو بارگذاری شده صحبت‌های محمود علی‌گو، مدیرکل مرجع ملی حقوق کودک، محسن کرمانی، مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی و فاطمه قاسم‌پور، نماینده مردم تهران در مجلس دوزادهم شورای اسلامی را مشاهده می‌کنید.
بودجه‌ریزی کودک‌محور نیازمند مطالبه عمومی است
مدیرکل مرجع ملی حقوق کودک مطالبه عمومی برای بودجه‌ریزی کودک‌محور را یک ضرورت دانسته است. از نظر او جامعه باید حساس شدن بودجه‌گذاری به نفع کودک را مطالبه کند. وی اظهار کرد که ۳۰ سال پیش آلمان بودجه‌ریزی کودک‌محور را ایجاد کرد. در ادامه با اجرای یک پیمایش طولی نتایج این تغییر مشخص شد. کودکان در معرض این تحول در هر مرحله از رشدشان، تغییرات جدی در نظام اجتماعی ایجاد کردند.
از نظر علی‌گو، «اینکه کودک آینده‌ساز است فقط با شعار محقق نمی‌شود». نظام حکمرانی باید طراحی این آینده‌سازی را نیز انجام دهد. تحقق آینده‌سازی کودکان سه الزام دارد:
- بودجه‌ریزی، سیاست حمایتی و سیاستگذاری عمومی به نفع کودکان تغییر کند.
- متولیان سیاستگذاری نسبت به کودکان شناخت پیدا کنند.
- فرایندهای کودک‌محور به صورت مستمر پیگیری شود.
بودجه انعکاس اجرای قوانین است
محسن کرمانی، سرپرست اداره کل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی، مهم‌ترین الزام اجرای قانون را بودجه آن دانست. موضوع بودجه آنچنان اهمیت دارد که یونیسف بحث تأمین مالی عمومی برای کودکان را مطرح کرده است. در واقع بودجه سنواتی انعکاس اجرای قوانین است. یعنی اگر جامعه به دنبال اجرای یک قانون است، باید رد پای آن را در بودجه ببیند.
در ادامه موضوع بودجه‌ریزی کودک‌محور ، بحث پایداری و کفایت منابع را پراهمیت دانسته شد. از نظر ایشان مسئله اصلی در ایران پایداری منابع است. موضوعی که در بخش دولتی بسیار بیشتر به چشم می‌خورد. فقدان پایداری منابع موجب می‌شود سیاست‌ها امکان اجرای درست نداشته باشند.
کودک در ایران متولی ندارد
فاطمه قاسم پور، نماینده مجلس دوازدهم شورای اسلامی، صرف تأمین اعتبار را کافی ندانست. این نماینده اشاره کرد زمانی فکر می‌شد که بودجه مشکل اجرایی شدن برنامه ششم توسعه است. بر همین اساس تلاش شد و ده برابر اعتبارات سابق جذب اعتبار شد. اما در نهایت دیدیم که مسئله این نیست، بلکه مسئله فقدان یک الگوی اقدام است. الگویی که از پول پاشی جلوگیری نماید.
از نظر دکتر قاسم‌پور، هنوز متولیان حوزه کودک سازمان نیافته‌اند. در بودجه ۱۴۰۳ یک درصد از بودجه شرکت‌ها برای عرصه فرهنگی در نظر گرفته شد. اقدامی که ناشی از ائتلاف سازمان‌های متولی حوزه فرهنگ بود. قاسم‌پور امکان اجرای طرحی مشابه در حوزه‌های اجتماعی را ممکن دانست، اما متولی‌ای وجود ندارد تا ائتلاف لازم را بسازد. ائتلافی که دولت و سازمان برنامه و بودجه را متقاعد کند، چنین سهمی را برای بخش اجتماعی کنار بگذارد.
نماینده سابق مردم تهران، با تأکید بر اینکه بودجه حمایت‌های اجتماعی در ایران کوچک نیست، مسئله را فقدان ایجاد یک سیاست توانمندساز عنوان کرد. شاید از این منظر بودجه‌ریزی کودک‌محور جبران این کاستی باشد.
