فساد در نظام سلامت تأثیرات منفی بر سلامت مردم، تأثیر اقتصادی و هدر رفت منابع و تأثیر منفی بر اعتماد مردم دارد. در این کتاب برخی مفاهیم و مداخلات مرتبط با مسئله فساد در نظام بهداشت و درمان تشریح شده‌اند. هدف این کتاب بیشتر مفهوم‌سازی در خصوص فساد در نظام سلامت است تا تشریح تکنیکی ابزارها و مداخلات؛ زیرا به نظر می‌رسد مفهوم این امر آن چنان که باید درک نشده، در مورد آن زبان مشترکی وجود ندارد و نقش آن جدی گرفته نمی‌شود. عموماً چنین تصور می‌شود که مشکلات فعلی که به طور روزمره با آن‌ها دست به گریبان هستیم به دلیل مدیریت ضعیف یا فقدان دانش علمی مورد نیاز به وجود آمده‌اند؛ اما درک چگونگی شکل‌گیری فساد نشان می‌دهد، در بسیاری مواقع، این فساد است که پشت سر ناکارآمدی و سوءاستفاده پنهان شده است.
کتاب در هشت فصل نوشته شده است. فصل اول به تعریف فساد و مصادیق آن در نظام سلامت می‌پردازد. نویسنده، مصادیق فساد را بر اساس سه رویکرد: بررسی نقش‌ها و روابط بین بازیگران حوزه سلامت، رویکرد ارزیابی ریسک‌های بالقوه در فرآیندها و رویکرد اقتصاد سیاسی بیان کرده است.
فصل دوم، دو الگو یا چارچوب برای درک فساد در نظام و راه‌های مقابله با آن را به خواننده معرفی می‌کند. در چارچوب اول، فساد معلول ضعف حکمرانی در نظر گرفته می‌شود. در این دیدگاه فساد همچون تبی است که ما را به علت اصلی که بیماری حکمرانی است رهنمون می‌سازد. در دیدگاه دوم، علاوه بر ضعف حکمرانی که فرصت بروز فساد را فراهم می‌آورد به عوامل فردی و محیطی که فساد را توجیه کرده و در جهت آن ایجاد فشار می‌کند نیز توجه شده است.
فصل سوم به تشریح ضرورت مقابله با فساد در نظام سلامت می‌پردازد. ویژگی نظام درمان و خدمات سلامت به گونه‌ای است که دخالت دولت‌ها در موضوع سلامت را اجتناب‌ناپذیر می‌کند و از سوی دیگر با دخالت هرچه بیشتر دولت در عرصه خدمات بهداشت و درمان فرصت‌های بیشتری برای فساد فراهم می‌شود.
فصل چهارم درباره شناسایی، ردگیری و اندازه‌گیری فساد در نظام سلامت است. از جمله روش‌های سنجش، سنجش آسیب‌پذیری در مقابل فساد، تحلیل زنجیره ارزش، تحلیل درخت خانوادگی، ارزیابی حساب دهی در سطح بخش، مطالعه پرسشنامه‌ای هزینه خانوار و هزینه عمومی، شاخص ادراک فساد، مطالعات پرسشنامه‌ای اندازه‌گیری تجربه واقعی فساد و مطالعات کیفی مبتنی بر بحث گروهی متمرکز است.
فصل پنجم، چهار راهبرد مقابله با انواع فساد در نظام سلامت که شامل پیشگیری، آگاهی‌رسانی، کشف و پیگرد و برخورد است را با جزئیات بیان می‌کند.
فصل ششم درباره ادغام راهبردها در سیاست و برنامه‌های حوزه سلامت است. ادغام سیستماتیک اقدامات ضد فساد در سیاست‌ها و برنامه‌های سلامت یک موضوع نسبتاً جدید است و لازم است در هر کشوری، سیاست‌گذاران سلامت با متخصصین حکمرانی، دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و جامعه مدنی ارتباط نزدیک داشته باشند تا بتوانند به بهترین نحو راهبردهای ضد فساد را در برنامه‌ها و سیاست‌های سلامت ادغام کنند.
فصل هفتم به نقش سازمان تأمین اجتماعی در مقابله با فساد نظام سلامت می‌پردازد. در این فصل، بهبود حکمرانی و مقابله با فساد در ساختار تأمین اجتماعی برجسته شده است که در واقع حکمرانی شایسته، استفاده از قدرت و اختیارات تفویض شده توأم با حساب دهی، شفافیت، قابل پیش‌بینی بودن، جلب مشارکت و پویایی است.
فصل هشتم به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری اختصاص دارد که به گفته دانیل کافمن اشاره دارد که مبارزه با فساد از طریق مبارزه فساد یک سفسطه و استدلال غلط است. گاهی اقداماتی برای مبارزه با فساد می‌شود تا از فشار سیاسی کاسته شود اما اقدامات بنیادی جهت بهبود حکمرانی نباید فراموش شود. در انتهای فصل نیز رویکرد تحلیل لایه‌لایه‌ای علت‌ها برای تحلیل فساد و راهبردهای مقابله‌ای توضیح داده است.
منبع:
* جودکی، حسین (۱۳۹۶) شناسایی فسادهای احتمالی در نظام سلامت، تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
