این توضیح برگرفته از یادداشت کوتاهی است که دانش‌پذیران دوره‌ی آموزشی توانمندسازی حکومت با روش PDIA دانشگاه هاروارد از تجربه‌ی عملی خود در کاربست این روش ارائه کرده‌اند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در راستای معرفی تجارب عملی و نمونه‌های کاربست روش PDIA برای اعمال اصلاح در سیستم اداری و بخش خصوصی کشورهای مختلف نسبت به ترجمه و انتشار یادداشت‌های منتشرشده در وبلاگ توانمندسازی حکومت دانشگاه هاروارد اقدام می‌کند. این یادداشت‌ها گرچه متضمن توضیح کامل یک تجربه‌ی عملی بر اساس رویکرد PDIA نیست، اما نمونه‌هایی از چالش‌ها و ظرفیت‌های روش PDIA برای مواجهه با مسائل محلی را به نمایش می‌گذارد.
این داستان در مورد گروهی است که در واتراِید نیجریه کار می‌کنند. آنها دوره‌ای ۱۵ هفته‌ای از آموزش آنلاین PDIA را که در دسامبر ۲۰۱۸ خاتمه یافت، با موفقیت به پایان رساندند.تیمی متشکل از شش کنش‌گر عرصۀ توسعه در نیجریه، برای دستیابی به درکی عمیق‌تر از تفاوت‌های شدید در نتایج کمک‌های فنی‌ای که نهادهای عمومی مختلف نیجریه در گذشته و حال دریافت کرده بودند، به این سفر PDIA اعزام شدند. در زمان ثبت نام در دورۀ PDIA، هیچ یک از ما چیزی درباره‌ی این رهیافت نمی‌دانستیم. ما به‌واسطۀ ذکاوت متقاعدکنندۀ یکی از اعضای تیم که کاشف این رویکرد بود، ناگزیر شدیم ۱۵ هفتۀ بعدی زندگی‌مان را به این رویکرد اختصاص دهیم.
پس از طی ۱۵ هفته که در طی آن می‌رفت تا باورمان را به توسعۀ توانمندسازی از دست بدهیم، یادگیری اصطلاحاتی نظیر «گرفتاری بزرگ»، «بارگیری شتاب‌زده»، «تقلید همسان» و کشمکش‌هایی که در ملاقات‌های واتس‌اپی داشتیم، هر یک از اعضای گروه را به‌طور هم‌زمان مغرور و برای اتمام دوره خاطر‌جمع کرده است. آیا انسجام گروهی ما شبیه گروه اورفئوس[۱] بود؟…ابداً. آیا دوره‌ی آموزشی به زحمت‌اش می‌ارزید؟ پاسخ همگی مثبت است، خصوصا از آن‌جایی که تمرکز PDIA بر مشکلات پیچیده‌ای است که ما کنش‌گران توسعه، هر روز با آن دست به گریبانیم.
ما چیزهای جدیدی یاد گرفتیم و بعضی از پیش فرض‌هایمان عوض شده بود.
یکی از کلیدی‌ترین چیزهایی که یاد گرفتیم این بود که ما در توانمندسازی نهادهای عمومی صرفاً مطابق با خواسته‌ها و تصورات نهادهای تأمین‌کنندۀ مالی خود عمل کرده بودیم. ما نادانسته خودمان تداوم‌بخش تقلید همسان بودیم. یعنی جای تعجب نیست که شما شرکت‌هایی را بیابید که ظاهراً همه‌ی شرایط لازم را برای موفقیت دارند، اما عملاً توانمند نیستند. با این وجود شناسایی این وضعیت به همان آسانی که به نظر می‌رسد نیست. ما یاد گرفتیم که لازم است برای انجام مؤثر چنین کاری، فرایند‌‌ها و اصول PDIA را اعمال کنیم. به عنوان مثال، ما باید با برساختن و واسازی تکرارشوندۀ مسئله، از علائم عدم‌توانمندی فراتر برویم و علل اصلی را بیابیم.
همچنین ما باید شناخت دقیقی از مراجع مختلف صدور مجوز می‌داشتیم و میزان نفوذشان و نیز دلیل اهمیت مسئله برای آنها را می فهمیدیم. جستوجوی کورمال کورمال در فضای طراحی به دنبال سرمشق‌های موجود و نهفته، همچنین انحراف مثبت و بهترین سرمشق، همگی به‌یک‌اندازه برای ما تازگی داشت. ما از ضرورت فضا، زمان و انعطاف‌پذیری درک بهتری بدست آوردیم چرا که هرگز نمی‌توان به‌طور‌قطع دانست که چه مسیری به حل مشکل می‌‌انجامد. همچنین لازم است که با اصرار بر پیوندزنی ایده‌ها مقابله کنیم، چرا که این امر مانعی جدی در راه رسیدن به پایداری است. در عوض، باید برای پایداری پویا تلاش کنیم و سازمان را به هدایت فرایندهایی نظیر آزمایش و بستر‌سازی برای دستیابی به راه‌حل‌های قابل اجرا و کسب توانایی برای تحمل بار [مسئولیت] واداریم.در نیجریه بینش جدیدی در خصوص چالش‌های مربوط به WASH به وجود آمد.
یادگیری ما در این دوره‌ی آموزشی در این بستر انجام شد که دریابیم چرا در نیجریه، وزارت منابع آب فدرال موفق به اداره‌ی موثر در حوزه‌ی آب، فاضلاب و بهداشت (به اختصار، WASH) نشده است؟ ما به شکل موفقیت‌آمیزی چند گام کوچک برداشتیم که نتایج جالب توجهی به همراه داشت. برای مثال ما اختیار مورد نیاز برای رسیدگی به فقدان یک بخش بازرسی جامع برای WASH را کسب کردیم. اگر‌چه این پیروزی کوچک به نظر می‌رسد، اما نتیجه‌ی تکرار و بکارگیری ابزار‌ها و تکنیک‌های PDIA است. پس از اولین شکست و مواجهه‌ی گروه با نخستین تکرار مسئله، آشکار شد که رسیدگی به مسئله‌ی مورد نظر بسیار دشوارتر از آن چیزی بود که پیش‌بینی می‌کردیم. همچنین با شروع به کشف چالش‌های اساسی و مشکلات واقعی برای ایجاد هماهنگی در این بخش، به این حس دچار شدیم که شاید لقمه‌ای بزرگ‌تر از دهانمان برداشته‌ایم. به عنوان مثال ما دریافتیم که اختیار مورد نیاز ما لزوماً ارتباطی با شخصیت مرکزی وزارت‌خانه (وزیر) ندارد بلکه بیشتر با سایر ذینفعان بیرون از وزارت خانه مرتبط است. این موضوع به خودی خود به این فهم مهم انجامید که علل اصلی برخی از مسائل، خارج از کنترل و نفوذ سازمان مسئول است. البته همکاری با سازمان برای شناسایی و رسیدگی به موارد تحت اختیار آنها، بسیار حائز اهمیت است. زیرا هر قدر هم که حوزه‌ی اختیاراتشان محدود باشد، هر موفقیتی به تقویت اعتماد‌به‌نفس آنها و افزایش روحیه‌شان خواهد انجامید.
قدم بعدی چیست؟
شکی نیست که مقابلۀ ما با مشکلات پیچیده هرگز مانند قبل از این دوره نخواهد بود. با استفاده از دورۀ PDIA، ما تصمیم گرفتیم که بلافاصله از مهارت های جدید استفاده کنیم. یک ایدۀ خلاقانه مربوط به آینده عبارت است از ادامه‌ی کار با وزارت منابع آب برای حل مشکل هماهنگی بخش WASH. ایدۀ خلاقانه‌ی دیگر عبارت است از ادغام چارچوب جستوجوی PDIA با یک ابزار برنامه‌ریزی نظارت و ارزیابی، که قابل استفاده برای تصمیم‌گیری و تجزیه‌وتحلیل مشکلات فردی و حرفه‌ای باشد.
مترجم: آرش گیاهچی
وبلاگ‌نویس مهمان: اندروامولوابی، فولاک اولویمیسی‌علیو، سعید مصطفی، اوکمه‌ای اسین، واکاسو سمیرا، اولیمیسی الیزابت آکپا
منبع:
- وبلاگ توانمندسازی حکومت مدرسه‌ی کندی دانشگاه هاروارد
- https://buildingstatecapability.com/2019/06/07/pdia-course-journey-unravelling-premature-load-bearing-in-nigerian-public-institutions/
پانوشت:
- [۱] . ارفئوس قهرمان افسانه‌ای یونان بود که مهارتی فوق بشری در چنگ‌نوازی داشت. او به همراه گروهی از پهلوانان اساطیری و به رهبری یاسون سوار بر کشتی افسانه‌ای آرگو به جستوجوی پشم زرین رفت.
