یکی از فاکتورهای ضروری در سیاست‌گذاری موفق جلب نظر و اعتماد ذینفعان مختلف است که می‌تواند مسیر رسیدن به نتایج مناسب را هموارتر کند. غفلت از این موضوع مشکلی است که در بسیاری از سیاست‌های کشور به چشم می‌خورد به‌طوری‌که در بسیاری از آن‌ها اساساً نظر ذینفعان دخالت داده نمی‌شود. نتیجه این امر نیز آن است که واکنش بسیاری از مردم به چنین سیاست‌هایی منفی و یا حداقل با شک و تردید است و با کوچک‌ترین رخدادی احساس خطر می‌کنند. چنانچه این هفته این مسئله را می‌توان در نگرش مردم به سیاست‌های اصلاح اقتصادی، واکسن و… مشاهده کرد. به همین دلیل است که در هر سیاستی کاربران احساس می‌کنند پای تعارض منافع عده‌ای در میان است.
آیا اصلاحات بدون رفع تعارض منافع نتیجه‌بخش است؟
در دو هفته اخیر با گران شد آرد و نان فانتزی، خبرهای ضدونقیضی نیز در مورد نان‌های سنتی منتشر شد که برخی از آن‌ها حکایت از گران شدن آن داشت و در برخی دیگر مسئولان آن را شایعه می‌دانستند. این‌همه در حالی بود که بین صحبت‌های مسئولین نیز تناقضاتی وجود دارد؛ درحالی‌که برخی از عملی شدن کارت یارانه نان سخن می‌گویند، برخی دیگر آن را همچنان در حد حرف می‌دانند. در این وضعیت درحالی‌که مسئولان موافق این سیاست‌ها بوده و از لزوم اصلاح اقتصادی صحبت می‌کنند، کاربران به نقد آن‌ها پرداخته‌اند. چنانچه برخی از کاربران معتقدند که مسائل جدی‌تر و ریشه‌ای‌تری مانند تعارض منافع وجود دارند که بر زمین مانده‌اند و پیش از هرگونه اصلاحی باید به آن‌ها رسیدگی شود:
- «بدون اصلاح زیرساخت‌های اطلاعاتی و بوروکراتیک چطور جرئت اصلاح اقتصادی دارید؟ مسئله تعارض منافع در حاکمیت حل شده؟ آیا شفافیت بازارهای مسکن، خودرو، طلا، دلار، تخصیص ارز، صادرات، واردات، مالیات، درامد و… را حل کرده‌اید؟ آیا نمی‌دانید بدون چنین زیرساخت‌هایی هر اصلاحی شکست می‌خورد؟».
عده دیگری از کاربران نیز اساساً پیگیری سیاست‌هایی این‌چنینی و رسیدگی نکردن به سایر مشکلات را ناشی از تعارض منافع دانسته بودند:
- «چرا اصلاح اقتصادی از نان مردم شروع شده نه از کنترل قاچاقچی‌ها، رانت‌های پتروشیمی‌ها، نه از بانک‌ها، نه از کنترل بازار مسکن یا از حقوق مدیران و…؟ آیا تعارض منافع باعث چنین دست‌فرمانی شده؟».
تا چه حد نگرانی از وضعیت خودروسازان واقعی است؟
همان‌طور که در هفته‌های گذشته مشاهده شد، انتقادات بسیاری به تعارض منافع خودروسازان و موانع موجود بر سر راه واردات خودرو چه از سوی مردم و چه از سوی برخی مسئولان وجود داشته است. در همین رابطه روز دوشنبه هفته گذشته مقام معظم رهبری در دیدار با کارگران، درحالی‌که بار دیگر به موضوع قاچاق و واردات بی‌رویه پرداخت و اینکه چگونه این مسئله به روند تولید در کشور آسیب زده است، به انتقادی تلویحی از وضعیت خودروسازان نیز پرداخت و افزود: «البته خودروسازها از این حرف سوءاستفاده نکنند، زیرا وضع آن‌ها تعریفی ندارد و مقصود آن جاهایی است که تولید خوب و باکیفیت دارند».
در ادامه این سخنان برخی دیگر از مسئولان نیز به انحاء مختلف به بیان انتقادات خود از وضعیت صنعت خودرو پرداختند. چنانچه سید محسن دهنوی؛ عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی در توییتی با اشاره به تعارض منافع موجود در این بخش نوشت:
- «اختلاف دو برابری قیمت کارخانه و بازار اتومبیل، ماحصل سال‌ها سوءاستفاده خودروسازان است و امروز نیز مورد تأکید رهبر انقلاب واقع شد. با واردات فقط صد هزار خودرو در رده قیمتی پایین یا متوسط، قیمت‌های فعلی سقوط آزاد می‌کند اما تعارض منافع برخی و لابی انحصارگران تاکنون مانع شده است».
اما دراین‌بین کاربران که خود نیز به این وضعیت اعتراض داشتند، سخنان برخی مسئولان را غیرواقعی دانستند چراکه در عمل هیچ‌گونه پیگیری‌ای در مورد این قضیه ندارند:
- «چون حضرت آقا از خودروسازها شاکی بودند، الآن همه دارند در مورد خودرو حرف می‌زنند؛ اما کیه که توی این فصل نقل‌وانتقال از درد مسکن و اجاره‌خونه حرف بزنه؟ چرا جای صحبت از مشکلات اصلی مردم در تریبون‌ها نیست؟ بیچاره مردم که نماینده واقعی ندارند و نماینده‌های اسمی هم دنبال شوآف هستند».
افزایش ظرفیت؛ این بار درگرو تعارض پرستاران
همواره در بحث از تعارض منافع در نظام بهداشت ایران پزشکان در رأس انتقادات قرار داشته‌اند و در مقابل این جامعه پرستاری بوده است که خود را به‌عنوان یکی از گروه‌های آسیب‌خورده از تعارض منافع پزشکان نشان داده است. یکی از موضوعات موردانتقاد هم همواره در مورد تعیین ظرفیت پزشکی بوده است که پزشکان را در مظان اتهام تعارض منافع قرار داده است. حال در هفته گذشته همین مسئله در مورد پرستاران نیز رخ داده است چراکه مدیریت امور دانشجویی سازمان نظام پرستاری در بیانیهای که حدود دو هفته پیش منتشر کرده بود، به‌صراحت مخالفت خود را با افزایش ظرفیت دانشجویان پرستاری در دانشگاه آزاد اعلام کرده بود. همین بیانیه باعث شد که در این هفته تعدادی از کاربران و به‌خصوص کاربرانی از جامعه پزشکی نسبت به آن واکنش نشان داده و سازمان نظام پرستاری را به تعارض منافع متهم کنند:
- «نظام پرستاری با افزایش ظرفیت پرستاری مخالفت کرده. خب الآن کسی نمیخواد بیاد دادوبیداد کنه و بهشون بگه مافیای پرستاری و پرستارسالاری و نان در خون مردم‌زن؟ اینا فقط برای دکتراست؟».
- «در دفاع از خودشون هم باز به ما (پزشکان) حمله می‌کنند. هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنم مصاحبه‌هایی که با خبرنگارها داشتند و مارو محکوم به تعارض منافع می‌کردند. آن‌هم درست موقعی که زیر فشار حداکثری رسانه‌ای علیه پزشکان در رابطه با افزایش ظرفیت و… بودیم. آسیاب به نوبت».
ابهام در مورد لزوم تزریق دز چهارم واکسن
چند هفته پیش بود که خبرهایی از رسوب تعداد زیادی واکسن تولید داخل منتشر شد به‌طوری‌که بنا به این خبرها شرکت سیناژن شش میلیون، پاستور سه میلیون، رازی چهار میلیون، نورا دو و نیم میلیون و اکتوورکو سه میلیون دُز واکسن روی دستشان مانده است که تاریخ‌مصرف آن‌ها نیز در حال انقضا است. در همین ارتباط بهرام عیناللهی؛ وزیر بهداشت در سخنانی گفت که «توصیه ما این است که مردم امسال حتماً یک دز دیگر واکسن کرونا تزریق کنند». همین سخنان باعث شد که عده‌ای از کاربران این احتمال را بدهند که توصیه به تزریق دز چهارم نه برای محافظت در برابر کرونا که برای مصرف این واکسن‌های اضافه بوده است:
- «وزیر بهداشت فرمودند مردم امسال حتماً یک دز دیگر واکسن کرونا تزریق کنند. حالا این یک توصیه بهداشتی هست یا برای رد کردن واکسن‌های روی دست مانده؟».
- «حالا که واکسن‌های ایرانی رو دستشون مونده میخوان به مردم بزنن که شرکت‌ها ضرر نکنن. سلامت مردمم که هیچ».
