در هفته گذشته بازهم وزارت بهداشت و سازوکارهای پر از تعارض منافع آن موردتوجه کاربران در فضای مجازی قرار گرفته بود. این موضوعات به‌قدری متنوع و گوناگون بودند که گویی وزارت بهداشت و درمان، محل اصلی و نقطه تمرکز تعارض منافع در کشور است. البته این مسئله شاید به این دلیل باشد که مردم تأثیر سیاست‌های این وزارتخانه را بیشتر به‌طور مستقیم در زیست روزمره خود احساس می‌کنند و بنابراین بیشتر نسبت به تعارضات موجود در آن حساس هستند.
یکی از موارد تعارض منافع این وزارتخانه که بیشترین اظهارنظرها پیرامون آن شکل گرفته بود، مسئله افزایش ظرفیت پزشکی دانشگاه‌ها و موانع بر سر راه آن بود. نقطه شروع توجه به این مسئله اظهارات مجتبی رضاخواه، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی، بود که در مصاحبه‌ای با کانال تلگرامی خبر فوری، سازوکارهای وزارت بهداشت را به‌عنوان متولی این امر، مانع اصلی معرفی کرد. وی در اظهاراتش گفت: «اگر کسی با طرح افزایش ۳۰ درصدی پزشکان مخالفت دارد باید راه‌حل دیگری ارائه بدهد زیرا کمبود پزشک موضوع واضحی به‌خصوص در مناطق محروم است. سیاست‌گذاری برای افزایش ظرفیت نباید بر عهده وزارت بهداشت باشد زیرا تعارض منافع مانع تصمیم درست می‌شود همان‌طور که در فوتبال بازیکن و داور یکی نیست. سازمان برنامه‌وبودجه باید مسئولیت این سیاست‌گذاری را به عهده داشته باشد نه وزارت بهداشت». در ادامه این کانال خبری با بیانی صریح‌تر نوشت که: «طی روزهای گذشته بحث‌های زیادی مبنی بر افزایش ۳۰ درصدی ظرفیت رشته پزشکی به جهت حضور فارغ‌التحصیلان کارشناسی رشته‌های غیر مرتبط مطرح شده است. در حالی وزارت بهداشت با این موضوع موافق نیست که همه کارشناسان روی این موضوع اتفاق‌نظر دارند که تعارض منافع پزشکانی که در وزارت بهداشت مسئول افزایش سهمیه‌ها هستند باعث شده آن‌ها از افزایش سهمیه‌ها خودداری کنند».
همین اظهارات کافی بود تا کاربران نیز که گویا چندان دل‌خوشی از سیاست‌های این وزارتخانه ندارند، به این مسئله پرداخته و هرکدام به نحوی تعارض منافع حاصل از مدیریت پزشکان در این وزارتخانه را مورد تأکید قرار دهند. کاربری به نام Fatemeh AIR در توییتی به نیاز جامعه به افزایش تعداد پزشکان به علت سالمندی جمعیت در آینده اشاره کرده و می‌نویسد:
«جمعیت کشور رو به پیری می‌رود و نیاز کشور به پزشک روزبه‌روز افزایش می‌یابد و در این شرایط نیاز است وزارت بهداشت به دور از تعارض منافع، فکری به حال آینده نظام سلامت کند تا کشور تا ۲۰ سال آینده مجبور به واردات پزشک خارجی نشود».
کاربری به نام آخرین سنگر نیز در این راستا به سخنان دو نماینده مجلس اشاره می‌کند که هردو وزارت بهداشت را مقصر اصلی عدم افزایش ظرفیت می‌دانند:
«دکتر فاطمه محمدبیگی، عضو کمیسیون بهداشت: تعارض منافع در حوزه سلامت مانع افزایش تعداد پزشکان است/ از سال ۱۴۱۰ به بعد ایران جزو سالمندترین کشورهای دنیا خواهد بود و طبیعتاً نیاز ما به پزشک بیشتر می‌شود. احمدحسین فلاحی، سخنگوی کمیسیون آموزش: تعارض منافع باعث شده تا مسئولان نظام سلامت اجازه افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی را ندهند/ مسئولان نظام سلامت نباید مطب یا بیمارستان خصوصی داشته باشند».
اما همه کاربران دراین‌بین فقط وزارت بهداشت را مقصر ندانسته و کلیت جامعه پزشکی را در این امر دخیل دانسته بودند. ازنظر این کاربران دامنه چنین مواردی از تعارض منافع فقط محدود به این وزارتخانه نبوده و جامعه پزشکی نیز از آن حمایت می‌کند. چنانچه Amir IR وضعیت آسیب‌زده فعلی حوزه سلامت را همچون بازاری می‌داند که نباید در آن تعادل عرضه و تقاضا به هم بخورد چراکه صاحبان کسب‌وکار ممکن است متضرر شوند:
«بحران کمبود پزشک مشکل امروز دیروز نیست. از قدیم گفتن وقتی دست تو یه کاری زیاد بشه ارزشش کم میشه. حکایت تعارض منافع امروز سیستم بیمارمحور مصداق همین جمله است».
در پاسخ به برخی کاربران که این‌گونه می‌اندیشند است، کاربرانی دیگر که گویا خود پزشک یا دانشجوی پزشکی هستند سعی می‌کنند نشان دهند که لزوماً همه پزشکان از این مسئله منفعت کسب نمی‌کنند و وزارت بهداشت است که مسئول مستقیم این امر است:
«تعارض منافع وجود داره! اما نه برای پزشک! بلکه برای وزارت بردگی! معلومه که دلش میخواد نیروی کار ارزان بیشتری داشته باشه!».
اما همه کاربران نیز با مدیریت پزشکان در وزارتخانه به‌عنوان دلیل اصلی تعارض منافع، هم‌عقیده نبوده و دراین‌بین کسانی هم بودند که تعارض منافع را از اساس منکر شدند و آن را صرفاً دلیلی واهی مخالفان قلمداد می‌کردند. چند نمونه از این توییت‌ها در ادامه آمده است:
«۴ سال پیش توی راندها ۳۰ نفری می‌رفتیم رو سر یه مریض برای آموزش که داخل اتاق جا نمی‌شدیم. خدا به داد دانشجوهای آینده با طرح افزایش ظرفیت برسه. لابد ۶۰ یا ۹۰ نفر رو داخل همون اتاق میخان جا بدن. هرکی هم اعتراض کنه تعارض منافع داره».
«تعارض منافع افسانه اذهان کوچک است برای حل معضلات بزرگ نظام سلامت. الآن ۴ سال است وزیر بهداشت پزشک نیست (آرزوی دیرینه نظریه‌پردازان تعارض منافع). آیا نظام سلامت تغییر ماهوی کرده است؟».
«هرکی حرفای همفکرای شما رو نشنیده باشه باور می‌کنه که تا حالا مشکلتون با مدیر نبودن وزرا بوده درحالی‌که تو تریبون‌های یه طرفه‌تون همیشه مشکل رو تقلیل دادین به پزشک بودن وزرا و تعارض منافع و جوری جا انداختین که با وزیر غیرپزشک همه مشکلات سلامت حل میشه که نتیجه‌اش رو همه دیدن».
فارغ از اینکه تا چه حد نظر این کاربران درست باشد که علت عدم افزایش ظرفیت پزشکی تعارض منافع پزشکان و یا مدیریت آن‌ها در وزارت بهداشت است، نکته جالب آن است که همواره کاربران تحت تأثیر اظهارنظری از مسئولین یا کارشناسان واکنش خود را نشان می‌دهند. این مسئله بارها در گزارشهای تحلیل فضای مجازی مشاهده شده است که گفته‌های یک فرد خاص مانند یک مسئول در جهت‌دهی به نظرات کاربران مؤثر واقع شده است. ازاین‌رو این مسئله هم می‌تواند پدیده‌ای منفی باشد که عده‌ای از این قدرت تأثیرگذاری سوءاستفاده کنند و اذهان را از ریشه اصلی مسائل منحرف کنند و هم می‌تواند فرصتی مغتنم باشد که افراد بتوانند جامعه را نسبت به مسائل مختلف حساس کنند.
