سازمان بین‌المللی کار هفته گذشته دومین گزارش خود را از کووید-۱۹ و فضای کار در خصوص اثرات بحران کرونا جهان منتشر کرد. طبق گزارش این سازمان، این همه‌گیری جهانی، ۲.۷ میلیارد از ۳.۳ میلیارد نفر نیروی کار (معادل ۸۱ درصد) در جهان را تحت تأثیر قرار داده‌است.
گرچه بیشتر شاغلینی که تحت تأثیر تدابیر کنترلی قرار گرفته‌اند ساکن مناطق توسعه‌یافته‌تر هستند، کووید-۱۹ کشورهای درحال‌توسعه را نیز نشانه گرفته است؛ مناطقی با ظرفیت‌ها و منابع بسیار محدودتر.
با وجود اقداماتی از قبیل قرنطینه (محدود یا کامل)، تعطیلی کسب‌وکارها (الزامی یا توصیه شده)، محدودیت‌های جابجایی، تعطیلی مدارس و سایر تدابیر کنترلی، کووید-۱۹ با مختل‌ساختنِ فعالیت‌های اقتصادی، سبب کاهش شدید تعداد مشاغل و ساعات کاری شده است.
در نمودار زیر، محور افقی نشان‌دهندۀ شدت اقدامات دولتی برای مقابله با کرونا، از جمله شدت قرنطینه و تعطیلی‌های اعمال‌شده می‌باشد. محور عمودی نیز نرخ اشتغال غیررسمی را نشان می‌دهد. نمودار حاکی از آن است که در برخی کشورهایی که اقدامات شدیدی در راستای قرنطینه و سایر تدابیر کنترلی داشته‌اند، مانند هند، پاکستان، چین و برزیل، بیش از ۵۰ درصد نیروی‌کار در بخش غیررسمی شاغل‌اند و به‌طور معمول تحت پوشش تأمین اجتماعی قرار نمی‌گیرند. شایان ذکر است که شاخص شدت اقدامات دولتی برای مقابله با کووید-۱۹ در ایران تا امروز ۷۱٫۴۳ است.
آمار ابتلا به کووید-۱۹ بر اساس میزان درآمد، پیش‌زمینه قومی-نژادی، محل سکونت و سایر عوامل ایجاد کننده نابرابری ساختاری متفاوت است.
در روز ۲۳ فروردین، معاون وزیر بهداشت ایران از بالاتر بودن میزان مرگ و میر بر اثر کووید-۱۹ در طبقات پایین‌تر خبر داد، مسئله‌ای که در برخی کشورهای دیگر نیز گزارش شده‌است. بررسی‌های نیویورک تایمز نشان می‌دهد که در خانه ماندن برای همه یک انتخاب نیست و افراد کم درآمد بیش از سایرین در شهر تردد می‌کنند. همچنین، سیاه‌پوست‌های آمریکایی و ساکنان محلات فقیرنشین، بیش از سایرین در معرض ابتلا هستند.
دریافت نسخه الکترونیکی گزارش کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی- شماره سوم
وخیم‌تر شدن اثرات بحران کرونا و تحت تاثیر قرار گرفتن ۸۱٪ نیروی کار در جهان
سازمان بین‌المللی کار هفته گذشته دومین گزارش خود را از کووید-۱۹ و فضای کار در جهان منتشر کرد. طبق گزارش این سازمان، این همه‌گیری جهانی، ۲.۷ میلیارد از ۳.۳ میلیارد نفر نیروی کار (معادل ۸۱ درصد) در جهان را تحت تأثیر قرار داده‌است. گرچه بیشتر شاغلینی که تحت تأثیر تدابیر کنترلی قرار گرفته‌اند ساکن مناطق توسعه‌یافته‌تر هستند، کووید-۱۹ کشورهای درحال‌توسعه را نیز نشانه گرفته است؛ مناطقی با ظرفیت‌ها و منابع بسیار محدودتر. با وجود اقداماتی از قبیل قرنطینه (محدود یا کامل)، تعطیلی کسب‌وکارها (الزامی یا توصیه شده)، محدودیت‌های جابجایی، تعطیلی مدارس و سایر تدابیر کنترلی، کووید-۱۹ با مختل‌ساختنِ فعالیت‌های اقتصادی، سبب کاهش شدید تعداد مشاغل و ساعات کاری شده است.
برآوردهای سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد که ساعات کاری در ربعِ دوم سال ۲۰۲۰، کاهشی ۶.۷ درصدی خواهد داشت که (با فرض هفتۀ کاری ۴۰ ساعته) معادل با بیکاری ۲۳۰ میلیون کارگر تمام‌وقت می‌باشد. این برآورد بدین معناست که بخش بزرگی از این نیروی‌کار درآمد خود را از دست داده و به فقری شدید دچار خواهند شد.
کدام‌یک از بخش‌های اقتصادی بیشتر دچار افت شده‌اند؟
تاثیرات بحران کرونا بر تمامی بخش‌های بازارِ کار یکسان نیست و برخی از بخش‌ها متحمل لطمه‌های بزرگ‌تری می‌شوند. بخش‌های کلیدی که دچار افت شدید بازده اقتصادی شده‌اند شامل اسکان و تغذیه، تولید صنعتی، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، املاک و مستغلات و فعالیت‌های تجاری می‌شود. این بخش‌ها نیروی کاری معادل با ۱.۲۵ میلیارد نفر را در سرتاسر جهان به خود اختصاص می‌دهند که تقریباً ۳۸ درصد نیروی‌کار جهانی را دربرمی‌گیرد. از میان بخش‌های اقتصادی که بیشترین میزان کاهش بازدهی اقتصادی را تجربه می‌کنند، بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی با ۴۸۲ میلیون شاغل، بیشترین تعداد نیروی کار را داراست؛ نیروی کاری که اغلب کم‌درآمد هستند و مشمول دریافت خدمات حمایت اجتماعی نمی‌شوند. بخشی از این نیروی کار که در فعالیت‌های ضروری چون توزیع مواد غذایی مشغول به‌کارند، گرچه به کار خود ادامه می‌دهند اما در معرض خطر قرار دارند.
بخش اسکان و تغذیه نیز با ۱۴۴ میلیون شاغل از بخش‌هایی است که به‌شدت تحت‌تأثیر بحران کرونا قرار گرفته است. ناگفته نماند که بیش از نیمی از نیروی کار این بخش را زنان تشکیل می‌دهند. در بخش تولید صنعتی نیز قرنطینه، تعطیلی فروشگاه‌ها، لغو سفارش‌ها و کاهش درآمد، منجر به کاهش تقاضا در بسیاری از صنایع کلیدی هم‌چون صنعت نساجی، اتومبیل، لباس، چرم و کفش شده است. بخش حمل‌ونقل، انبارداری و ارتباطات نیز، با ۲۰۴ میلیون شغل، ضربه خورده است. خلبانان، خدمۀ هواپیما، رانندگان، کارگران پست و نیز کسانی که در انبارهای توزیع کالا مشغول به کارند، ساعات کاریشان کم شده یا کارشان را از دست داده‌اند. بخشی از این جمعیت نیز، به دلیل افزایش سفارشات آنلاین، بیش از دیگران در معرض ابتلا هستند.
بخش‌های اقتصادی در معرض خطر و مشاغل غیر رسمی بیشتر در کدام مناطق جهان متمرکز شده‌اند؟
به لحاظ منطقه‌ای، سهم اشتغال در بخش‌های اقتصادیِ در معرض خطر، از ۲۶.۴ درصد در آفریقا تا ۴۳.۲ درصد در کشورهای آمریکایی متغیر است. ولی باید در نظر داشت که در مناطقی چون آفریقا و آسیا، تعداد مشاغل غیررسمی بیشتر و گستردگی شاغلین تحت پوشش حمایت اجتماعی پایین‌تر است. اگرچه میزان مرگ‌ومیر بر اثر کرونا در برخی از کشورهای در حال توسعه در حال حاضر محدود است، اما بیماری در این کشورها به شدت رو به گسترش است.
بالا بودن سیاست‌های کنترلی در بخش‌های اقتصادی غیررسمی
مشاغل غیررسمی نزدیک به دو میلیارد نفر از نیروی‌کار جهان را به خود اختصاص می‌دهند و بخش بزرگی از این افراد در کشورهای درحال‌توسعه ساکن‌اند. نیروی کار غیر رسمی (مانند دست‌فروش‌ها، کارگران ساختمانی، کارگران حمل‌ونقل، خدمتکاران و کارگران بازیافت زباله) یا از اقدامات کنترلی، مانند قرنطینه، بسیار متاثر می‌شوند یا خطرات زیادی متوجه سلامتیشان می‌شود. تأثیر این اقدامات بر شاغلین بخش غیررسمی در کشورهایی مانند هند و اندونزی قابل‌توجه است. (به نمودار صفحۀ ۱ مراجعه کنید)
در پاسخ به این بحران‌ها، جدیدترین گزارش دیدبان حمایت اجتماعی (Social Protection Monitor) سازمان بین‌المللی کار در مورد وضعیت ارائه حمایت اجتماعی از سوی کشورها نشان می‌دهد که تا زمان انتشار این گزارش (۱۸ فروردین) ۸۲ کشور، ۱۹۴ بسته حمایتی ارائه می‌دهند. بیشترین میزان واکنش‌هادر کشورهای آمریکایی ارائه شده ولی سهم واکنش کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین در این میان به سرعت در حال افزایش است. در میان ۱۹۴ بسته ارائه شده نیز، سهم بسته‌های مربوط به تنظیم بازار کار (از۵ به ۱۳ درصد) و تغذیه (از ۲ به ۵ درصد) به سرعت در حال رشد است. لازم به ذکر است که گزارش قبلی دیدبان حمایت اجتماعی در شماره قبل «کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی» مورد بررسی قرار گرفت.
نابرابری در پیشگیری و درمان: نرخ بالای ابتلای افراد کم درآمد و اقلیت‌های قومی-نژادی
روز گذشته، معاون وزیر بهداشت ایران از بالاتر بودن میزان مرگ و میر بر اثر کووید-۱۹ در طبقات پایین‌تر خبر داد، مسئله‌ای که در بسیاری از کشورهای دیگر نیز مشاهده شده‌است. شیوع این بیماری تازگی دارد و هنوز رابطۀ دقیق بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی و نرخ ابتلا را نمی‌توان تعیین کرد، اما تا همین‌جا نیز آمار ابتلا بر اساس میزان درآمد، پیش‌زمینه قومی-نژادی، محل سکونت و سایر عوامل ایجاد کننده نابرابری ساختاری متفاوت است.
جابه‌جایی کمتر افراد پردرآمد در سطح شهر
نیویورک تایمز، با بررسی اطلاعات موقعیت مکانی تلفن‌های هوشمند، نشان داده است که رفت و آمد افراد پردرآمد در سطح شهر کاهش بیشتری داشته است. گرچه این آمار مربوط به شهرهای آمریکاست، اما الگوهای مشاهده شده در این کشور، به اغلب احتمال، در بسیاری از مناطق کلان‌شهری دنیا که با این بحران دست به گریبان‌اند نیز قابل مشاهده است.
بر اساس تحلیل‌های نیویورک تایمز، میزان جابه‌جایی تمامی گروه‌های درآمدی، از اوایل ماه مارس (نیمه اسفند)، کاهش یافته است. با این حال، بسیاری از شاغلین کم‌درآمد به رفت و آمد در سطح شهرها ادامه می‌دهند، درحالی‌که نیروی کار با درآمد بیشتر در خانه می‌مانند تا در معرض کروناویروس قرار نگیرند. از روز ۲۶ اسفند (۱۶ مارس)، زمانی که پیشنهاد محدودیت رفت و آمد توسط دولت آمریکا مطرح شد، جابجایی ثروتمندترین گروه‌ها کاهش بیشتری یافت. البته، برای گروه‌های کم‌درآمد نیز این کاهش بیشتر مشاهده شد، اما با حدود سه روز تاخیر و در ۲۹ اسفند ( ۱۹ مارس).
نرخ ابتلای بالای اقلیت‌های قومی-نژادی
جدا از داده‌هایی که نشان می‌دهد ثروتمندان از ایمنی شغلی بیشتر و مزایایی برخوردار هستند که می‌تواند از ابتلای آن‌ها به بیماری جلوگیری کند، نابرابری‌های قومی-نژادی نیز در نرخ ابتلا تاثیرگذار است. در آمریکا، اختلاف آماری زیادی در شیوع بیماری و میزان مرگ‌ومیر میان سیاه‌پوستان و سفیدپوستان وجود دارد. به طور مثال، در حالی که فقط ۱۴٪ از جمعیت ایالت میشیگان را سیاه‌پوستان تشکیل می‌دهند، ۳۳٪ از نتایج تست‌های مثبت و ۴۰٪ مرگ‌ومیرهای ناشی از کووید-۱۹ در این ایالت مربوط به سیاه‌پوستان است. نسبت بزرگ‌تری از جمعیت سیاه‌پوست آمریکایی در مشاغلی کار می‌کنند که امکان دورکاری برای آن‌ها وجود ندارد. این مسأله همراه با تحت پوشش بیمه نبودن بسیاری از آن‌ها، برخورداری از سلامت ضعیف‌تر و روبه‌رو شدن با تبعیض در فرایند درمان می‌تواند توضیح‌دهندۀ این تفاوت آماری باشد. همین الگو، به اغلب احتمال، در مورد اقلیت‌های قومی-نژادی به حاشیه‌رانده شده و مهاجران و پناهندگان در سایر کشورها نیز قابل مشاهده است.
میزان بالای مراجعه در بیمارستان‌های محله‌های فقیرنشین
علاوه بر درآمد و پیش‌زمینه قومی-نژادی، محل زندگی نیز یکی از عوامل تعیین کننده میزان درگیری افراد با این بیماری‌ست. آمارهایی که در شهر نیویورک منتشر شده نشان می‌دهد که تعداد مراجعان با علائم شبه آنفولانزا به اورژانس در بیمارستان‌های واقع در مناطق فقیرنشین سه برابر سایر مناطق است و به گفتۀ پزشکان تقریبا همه مراجعان به بیماری کووید-۱۹ مبتلا هستند.
نابرابری در پیشگیری و درمان در نهایت تمام جمعیت را در معرض خطر قرار می‌دهد
محققان معتقدند که افراد پردرآمد از خطرات آگاهی بیشتری دارند، دسترسیشان به اطلاعات بیشتر است و بیشتر احتمال دارد شرایط دورکاری برایشان فراهم شود. در مقابل، بسیاری از افرادی که در مشاغل کم‌درآمد مشغول به کارند، برای انجام کار خود نیازمند ترک کردن خانه و ارتباط رودرو با سایرین‌اند. متخصصان سلامت عمومی هشدار می‌دهند که این نابرابری در رعایت اصول فاصله اجتماعی و برخورداری از خدمات بهداشتی تمام جمعیت را در معرض خطر قرار می‌دهد. گروه‌هایی از افراد که تست نمی‌شوند، نمی‌توانند در خانه بمانند یا از خدمات حفاظتی و درمانی برخوردار نیستند، به‌سرعت به خوشه‌های جدید انتقال ویروس تبدیل می‌شوند.
دریافت نسخه الکترونیکی گزارش کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی- شماره سوم
مطالب مرتبط:
