تجمعات بازنشستگان در اعتراض به عدم تحقق وعده‌ها در رابطه با پرداخت معوقات آن‌ها، یکی از تجمعات اعتراضی بوده است که در ماه‌های گذشته به صورت متناوب در کشور اتفاق افتاده است. برای شناسایی وضعیت این تجمعات و سوابق آنان نیاز است تا رصدی همه جانبه صورت بگیرد. به همین منظور، گزارش «تجمعات بازنشستگان به روایت رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی» به سفارش معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه تهیه شده است. این گزارش شامل دو بخش است: بخش اول، بازتاب تجمعات بازنشستگان در شبکه اجتماعی تلگرام؛ بخش دوم: سوابق اعتراضات بازنشستگان از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا تیر ۱۳۹۸٫
بررسی‌های حاصل از داده‌کاوی نشان می‌دهد که در تلگرام، در بازه دی ۹۷ تا پایان خرداد ۹۸، بیش از ۵۶۰۰ پست تلگرامی در رابطه با اعتراضات و تجمعات بازنشستگان منتشر شده است که بیشترین مطالب مربوط به این تجمعات در دو ماه بهمن و اسفند ماه بوده است. در این گزارش، واکنش کانال‌های تلگرامی به موضوع تجمعات بررسی می‌گردد.
روش انجام استخراج داده‌ها به این صورت بوده است که پست‌های تلگرامی با حداقل ۱۰ هزار بازدید با کلیدواژه‌های «تجمع بازنشستگان + اعتراض بازنشستگان+ تجمعات بازنشستگان + اعتراضات بازنشستگان + اعتراض بازنشسته‌ها + اعتراضات بازنشسته‌ها» در بازه ۱ دی ۱۳۹۷ تا ۳۱ خرداد ۱۳۹۸ به روش تحلیل مضمون مورد ارزیابی نگارنده قرار گرفته‌اند.
بررسی کانال‌های تلگرامی منتشر کننده اخبار مربوط به تجمعات بازنشستگان حاکی از آن است که مرجع خبری این قبیل اخبار در دست کانال‌های براندازان است و عمدتاً کانال‌های آمدنیوز و حامیان رضا پهلوی به پوشش اخبار مربوط به بازنشستگان پرداخته‌اند. این کانال‌ها در مواردی معدود حتی اقدام به فراخوان برای برگزاری تجمع کرده‌اند. نکته قابل توجه آن است که تقریباً هیچ یک از کانال‌های مربوط به اصولگرایان، اصلاح‌طلبان، حامیان دولت و یا مخالفان آن نسبت به پوشش اخبار این تجمعات اقدام نکرده‌اند.
مضامین اصلی و پرتکرار مربوط به تجمعات بازنشستگان در بازه زمانی مورد بررسی به انتشار شعارهای بازنشستگان اختصاص داشته است. به طور کلی هیچ خبر مثبتی در رابطه با تجمعات بازنشستگان در میان مطالب با حداقل ۱۰ هزار بازدید دیده نشده است و بررسی داده‌ها حاکی از آن است که واکنش مسئولین در قبال تجمعات بازنشستگان یا اساساً در تلگرام منتشر نشده و یا اگر شده، بازدید قابل توجهی نداشته است.
بررسی‌های حاصل از داده‌کاوی حاکی از آن است که در بازه ۱ دی تا ۳۱ خرداد ماه، حدود ۲۰۰ مطلب تلگرامی با حداقل ۱۰ هزار بازدید در رابطه با تجمعات بازنشستگان منتشر شده است که از این میزان، بیشترین مطالب مربوط به ماه بهمن با ۵۵ پست تلگرامی بالای ۱۰ هزار بازدید بوده است.
محتوای پست‌های کانال‌های تلگرامی در مورد تجمعات بازنشستگان به چه صورتی بوده است؟
نمودارهای زیر دسته‌بندی محتوایی مضامین تولید شده پیرامون تجمعات بازنشستگان طبق شیوه استخراج داده مذکور در روش انجام کار است. نمودار اول دسته‌بندی مضامین را بر اساس تعداد مطالب منتشر شده در هر مضمون نمایش می‌دهد و نمودار دوم همین مضامین را بر اساس میزان بازدیدشان تقسم‌بندی نموده است:
نکات به دست آمده از تحلیل محتوایی داده‌ها و مطالب پر بازدید تلگرام در مورد تجمعات بازنشستگان به شرح زیر است:
- همانطور که در این نمودارها قابل مشاهده می‌باشد، بیشترین بازدید مطالب به تجمع بازنشستگان در روزهای ۵ و ۷ اسفند ماه در برابر مجلس شورای اسلامی اختصاص داشته است. مطابق با آنچه بی بی سی فارسی گزارش داده است، این تجمع در اعتراض به وضعیت معیشتی، مشکلات اقتصادی و پرداخت نامنظم حقوق بوده است و بر اساس گزارش کانال علی جوانمردی یکی از شعارهای به کار رفته در آن «فریاد فریاد، از این همه بیداد» بوده است.
همچنین کانال صرفاً جهت اطلاع به نقل از ایسنا، گزارش داده است که تجمع ۵ اسفند ماه در مقابل مجلس، از سوی بازنشستگان وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی بوده است که خواستار اجرای دائمی و بدون تبعیض مدیریت خدمات کشوری شده بودند.
- دومین و سومین مضمون پربازدید مربوط به تجمعاتی است که در استان‌های خوزستان و اصفهان رخ داده است. این تجمعات در ماه اسفند رخ داده و در خوزستان در روزهای متفاوتی اخبار آن منتشر شده است. همچنین در اصفهان نیز علاوه بر بازنشستگان علوم پزشکی، بازنشستگان فولاد و فرهنگیان نیز در مقابل استانداری اصفهان تجمع کرده بودند و مطابق با گزارش بی بی سی فارسی یکی از شعارهایی که در این تجمع داده شده است شعار «نه سوریه نه غزه، حقوق بازنشسته» بوده است.
- تجمع روز ۱۲ دی ماه نیز یکی از تجمعاتی بوده که مورد توجه کانال‌های تلگرامی بود است. مطابق با آنچه کانال آمدنیوز در این روز منتشر کرده، یکی از شعارهای داده شده در برابر مجلس شورای اسلامی در این روز شعار «تنها راه رهایی، اتحاد اتحاد» بوده است. کانال «مملکته» نیز شعار «دولت خیانت می‌کند، مجلس حمایت می‌کند» را به نقل از بازنشستگان در این روز گزارش کرده است.
- تجمع بازنشستگان در برابر وزارت کار در روز ۲ بهمن نیز یکی دیگر از تجمعاتی بوده که مورد توجه کانال‌های تلگرامی قرار داشته است. مطابق با گزارش کانال «دولت بهار»، در این تجمع «بازنشستگان خواستار توجه کمیسیون تلفیق بودجه به مطالبات بازنشستگان ازجمله ضرورت «همسان‌سازی»، ارتقای خدمات بیمه‌ای و بهبود صندوق‌ها» بودند.
- تجمع ۲۰ خرداد در میدان فاطمی در اعتراض به اجرایی نشدن قانون خدمات کشوری در مورد اختلاف بیش از ۵۰ درصدی بین حقوق شاغلین و بازنشستگان بوده است و تجمع ۲۸ خرداد در مقابل مجلس در رابطه با مشکلات معیشتی و بیمه جامع و کارآمد می‌باشد.
- نکته قابل توجه آن است که سایر اخبار مربوط به بازنشستگان و برخی دیگر از تجمعات، اگرچه مطالب زیادی را به خود اختصاص داده اما بازدید قابل توجهی نداشته است که این امر حاکی از آن است که تنها برخی از تجمعات در میان کانال‌های تلگرامی با پوشش وسیعی مواجه بوده است.
** برای مطالعه گزارش «تجمعات بازنشستگان به روایت رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی» کلیک کنید.
