کودکان بازمانده از تحصیل، واقعیت خاموش

در میان کودکان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل آسیب پذیری دختران به دلیل شرایط خاص حاکم بر جامعه شهری و روستایی بیشتر و به عنوان یک مشکل جدی آموزشی و پرورشی مطرح است.

براساس بررسی ها؛ فقر، بدسرپرستی، بچه های طلاق، مهاجرت، نبود علاقه و نداشتن انگیزه، بیماری و دیرآموزی از جمله علل ترک تحصیل کودکان لازم التعلیم به شمار می رود.

۱۴۲ هزار بازمانده از تحصیل

معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش از شناسایی ۱۴۲ هزار کودک بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی برای سال تحصیلی جدید خبر داد و گفت: سعی داریم زمان شناسایی و معرفی بازماندگان را نزدیک مهرماه انجام دهیم تا فرصت زیادی برای جذب آن‌ها فراهم شود.

رضوان حکیم‌زاده با اشاره به تحصیل یک میلیون و ۴۸۳ هزار کلاس اولی در سال تحصیلی جدید در کشور اظهار داشت: امسال حدود ۴۳ هزار دانش آموز نسبت به سال گذشته به مجموع دانش آموزان کشور افزوده شده است.

وی افزود: معتقدم مدرسه در مناطق محروم و مرزی بهترین کانون شناسایی بازماندگان از تحصیل است.

حکیم زاده با اشاره به چالش معلم مقطع ابتدایی در آموزش و پرورش، گفت: البته کمبود واقعی معلم به این معنی است که ما به چه میزان معلم مرتبط با دوره ابتدایی و آموزش دیده در کلاس‌های درس نیاز داریم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد جمعیت دانش آموزی در دوره ابتدایی در کلاس‌هایی با تراکم بالای ۲۶ درصد تحصیل می‌کنند، گفت: در حالی که طبق مصوبه شورای آموزش و پرورش، تعداد دانش آموزان در کلاس‌های درس تحت هیچ شرایطی نباید بیش از حد مجاز تشکیل شود.

معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش با بیان این‌که معلمان مناطق عشایری با توجه به شرایط دانش آموزان، از بین افراد عشایر و متخصص انتخاب می‌شوند، گفت: برای جذب معلم در مناطق عشایری سعی می‌کنیم سهیمه خاص را برای عشایران اختصاص دهیم تا نیرو از بین عشایران تامین و استفاده از سرباز معلمی محدود شود.

حکیم زاده با بیان اینکه نرخ پوشش پیش دبستانی در کشور از ۳۸ درصد به ۷۱ درصد رسیده است، افزود: امسال دو استان خوزستان و قزوین به عنوان پایلوت برای پوشش ۱۰۰درصدی پیش دبستانی انتخاب شده و در برخی از استان‌های محروم نیز این نرخ به بالای ۹۰ درصد رسیده است.

وی با بیان اینکه نظارت بر پیش دبستانی ها بر عهده آموزش و پرورش است، گفت: نرخ پوشش دوره پیش دبستانی در آذربایجان شرقی، ۸۶ درصد است.

 کودکان بازمانده از تحصیل در آذربایجان شرقی

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی تعداد واجدین شرایط ورود به مقطع ابتدایی در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ را ۳۷۱ هزار و ۴۸۲ نفر اعلام کرد و گفت: از این تعداد سه هزار و ۱۹۹ کودک بازمانده از تحصیل هستند.

فریده حقایی با بیان اینکه البته این آمار تعداد واقعی بازمانده از تحصیل در استان نیست، اظهار داشت: کودکی که هنگام تولد شناسنامه اش از یکی از شهرستان های استان صادر شده اما به دلایلی به خارج از استان مهاجرت کرده، جزو بازماندگان این استان محسوب می شود که باید توسط شرکای آموزش و پرورش از جمله ثبت احوال و دهیاران آمار واقعی اعلام شود.

وی پوشش تحصیلی آذربایجان شرقی را ۹۹٫۴ درصد اعلام کرد و گفت: میانگین کشوری ۹۸٫۱۳ درصد است که بالاتر از میانگین کشوری هستیم، به همین خاطر دبیرخانه انسداد بیسوادی به آموزش و پرورش استان محول شده است.

حقایی، انسداد مبانی بیسوادی را تلاش برای قطع تولید بیسواد اعلام و خاطر نشان کرد: بر همین اساس سیستم مکانیزه شناسایی واجدان شرایط تحصیل با هماهنگی ثبت احوال استان برای اولین بار به صورت ابتکاری در استان اجرا شد.

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، مزایای این طرح را، تطبیق سیستم ثبت نام آموزش و پرورش با سیستم موالید ثبت نام برشمرد و گفت: در بازه زمانی ثبت نام دانش آموزان اول ابتدایی که از آخر اردیبهشت شروع می شود، اطلاعات مورد نیاز از قبیل اسم، فامیل و محل تولد دانش آموز واجد شرایط را از ثبت احوال اخذ و تعداد ثبت نام کنندگان کنترل و آمار بازماندگان از تحصیل احصا می شود.

حقایی، علت عمده بازماندگی از تحصیل کودکان را، بی سرپرست بودن، بدسرپرستی خانواده های در شرف طلاق و زندانی بودن پدر کودک اعلام کرد و افزود: گاهی اوقات نیز ترس والدین بدهکار به خاطر چک برگشتی از افشای محل سکونت شان مانع ثبت نام فرزند در مدرسه می شود.

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، کودکان کار را نیز یکی دیگر از علل بازماندگی از تحصیل دانست و اظهار داشت: زمینه های ترک تحصیل را اگر کنترل نکنیم امکان بازگشت وجود دارد که در این زمینه آموزش و پرورش، عملیات شناسایی، جذب، آموزش و نگهداشت دانش آموز را انجام می دهد.

حقایی یکی دیگر از علل بازماندگی از تحصیل را طی نکردن دوره پیش دبستانی برخی کودکان بخاطر مشکلات مالی و فقر فرهنگی خانواده ها دانست و خاطر نشان کرد: برای اولین بار در سال تحصیلی گذشته دوره پیش دبستانی به همت خیران در تبریز دایر شد که کودکان بازمانده را در دوره پیش دبستانی به صورت رایگان ثبت نام می کنند.

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، از ایجاد دوره پیش دبستانی در مناطق محروم و دو زبانه با اختصاص فضای فیزیکی آموزشگاه های دولتی به منظور بالا بردن پوشش تحصیلی دوره پیش دبستانی خبر داد و گفت: در مناطق شهری نیز بصورت مشارکتی این طرح اجرا می شود.

حقایی، شناسایی، جذب و نگهداشت دانش آموزان لازم التعلیم را نیازمند همکاری جدی تمام شرکای آموزش و پرورش از جمله ثبت احوال،بهزیستی،صدا و سیما،کمیته امداد، شهرداری، دانشگاه علوم پزشکی و دادگستری دانست و افزود: با کمک این دستگاه ها می توانیم با شناسایی، جذب و نگهداشت دانش آموزان در مدارس آمار بازماندگان از تحصیل را به صفر برسانیم.

فقر فرهنگی و اقتصادی

«کریم حسن زاده اینق» که معلم چند پایه یکی از روستاهای دورافتاده شهرستان ورزقان است، در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تعداد کم اولاد ذکور، دشوار و سنتی بودن کار کشاورزی در روستاهای کوهپایه ای و هزینه بالای زندگی باعث می شود که در برخی موارد والدین ناگزیر از ترجیح دادن استفاده کاری از فرزند به جای فرستادن وی به مدرسه باشد.

وی افزود: علاوه بر این، فقر فرهنگی و گاها اقتصادی موجب بازماندن دختران از تحصیل در مناطق روستایی هم می شود.

حسن زاده خاطرنشان کرد: البته معلمان روستایی تلاش زیادی برای اقناع والدین این قبل کودکان برای فرستادن آنها به مدرسه می کنند اما این تلاش ها در اغلب مواقع موثر نیست.

طبق قانون؛ تحصیل اجباری در ایران شامل هشت سال دوره‌های ابتدایی و راهنمایی است و والدینی که بچه‌های ۶ تا ۱۴ سال خود را به مدرسه نفرستند مجرم هستند و باید جریمه شوند، اما این قانون ضمانت اجرایی ندارد.

 

نویسنده: نعمت مرادپور