سیاست مالی در راستای کاهش تأثیر اجتماعی قیمت‌های بالای انرژی و مواد غذایی

افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی که در تابستان ۲۰۲۰ آغاز شد، زیان تجاری‌ای که کشورهای واردکننده متحمل می‌شوند را نشان می‌دهد. این افزایش قیمت، به ویژه برای کشورهایی که در سطوح پایین توزیع درآمد قرار دارند، به معنای کاهش درآمد واقعی نیز هست. سیاست مالی نقش مهمی را در کاهش این تأثیر بر آسیب‌پذیرترین خانوارها ایفا می‌کند. دولت‌ها ‌باید با تضمین دسترسی به غذا و انرژی، عادی‌سازی سیاست‌های مالی پس از حمایت بی‌سابقه در سال ۲۰۲۰، و ترویج تحول سبز، در مسیر متعادل سازی این تاثیرات گام بردارند. این توصیه‌ها اگرچه برای هر کشوری منحصر به فرد است، اما دربردارندۀ اصول کلی برای سیاست‌گذاران نیز هست، از جمله:

برای کشورهایی که دارای چتر حمایت اجتماعی[۱] (SSN) قوی هستند

• انتقال کامل قیمت‌های بالاتر سوخت بین‌المللی به مصرف‌کنندگان داخلی.
• ارائۀ یارانه‌های نقدی هدفمند و موقت به خانوارهای آسیب‌پذیر.
• اگر برنامه‌های «چتر حمایت اجتماعی» فعلی به‌ قدر کافی خانوارهای تاثیرپذیر طبقۀ متوسط را پوشش نمی‌دهند، پرداخت‌های نقدی یکباره، تسویۀ در طول زمان قبوض مصرف انرژی، یا اعمال تخفیف‌ بر این قبوض‌ را در نظر بگیرید.

برای کشورهایی با چتر حمایت اجتماعی ضعیف و بدون یارانه‌های انرژی و غذا

گسترش برنامه‌های چتر حمایت اجتماعی فعلی، مانند یارانه‌های هدفمند یا حق اولاد، اقدامات اهرمی معرفی‌شده در خلال کرونا، و بهره‌گیری از قدرت ابزارهای دیجیتال برای شناسایی خانوارهای واجد شرایط و ارائۀ کمک به آن‌ها.

• کاهش هزینه‌های آموزش، بهداشت یا حمل و نقل عمومی.
• اگر امنیت غذایی یک نگرانی تلقی شود و هیچ گزینۀ دیگری موجود نباشد، کاهش موقت مالیات یا ارائۀ یارانه‌های نقدی بر مواد غذایی اصلی با بندهای انقضادار مشخص.
• بهره‌گیری از شتاب در سرمایه‌گذاری برای تقویت سیستم چتر حمایت اجتماعی.

کشورهایی با چتر اجتماعی ضعیف و دارای یارانه برای انرژی و مواد غذایی

• به تدریج قیمت‌های بالاتر بین‌المللی را بر قیمت‌های خرده‌فروشی تحمیل کنید و در میان مدت متعهد به حذف یارانه‌ها باشید.
• با در نظر گرفتن شکاف میان قیمت‌های خرده‌فروشی و بین‌المللی، فضای مالی موجود، و توانایی اعمال اقدامات کاهش‌دهنده، افزایش قیمت‌ها را با دقت کالیبره کنید.
• سوخت: در نظر گرفتن مسیرهای متفاوت تعدیل قیمت‌های داخلی بر مبنای نوع سوخت و بر اساس وزن نسبی آن‌ها در مصرف گروه‌های مختلف درآمدی.
• خدمات آب و برق: قیمت‌ها را به تدریج مطابق با تغییر هزینه‌ها تنظیم کنید و در عین‌حال تخفیف‌های یکسانی را بر روی پرداخت‌های آنی قبوض اعمال کنید و برای آن‌ها تسویۀ مدت‌دار در نظر بگیرید.

غذا: اگر برنامۀ یارانه غذایی وجود دارد، قیمت مواد غذایی سهمیه‌بندی شده را به تدریج افزایش دهید. بهبود هدف‌گذاری و کاهش نشت یارانه‌ها به گروه‌های با درآمد بالاتر را مد نظر قرار دهید.

*برای دانلود متن کامل این گزارش کلیک کنید.

• نویسنگان: دیوید آماگلوبلی، امینه هاندار، گی هی هونگ و سلین تیونوت
• مترجم: آرش گیاهچی
• دریافت متن انگلیسی

پانوشت

[۱]  چترهای حمایت اجتماعی برنامه‌هایی با هدف حمایت از خانوارها در برابر فقر هستند و تأمین مالی آن‌ها از طریق درآمدهای عمومی دولت صورت می‌گیرد. (IMF 2019).