حجم دربردارنده جمعی از نمایندگان سازمان های جامعه مدنی ایران است که بر اساس ارزش ها، اهداف، مطالبات و نیازهای مشترک گرد هم آمده‌اند تا از طریق هم افزایی و جلب مشارکت و همراهی سایر نهادهای مدنی کشور گامی در جهت تقویت نهادهای مدنی و توسعه فعالیت‌های این سازمانها در راه اعتلای کشور و ایجاد ارزش افزوده در فعالیت‌های سازمانهای مدنی بردارند و از این طریق بیش از پیش به تجمیع سرمایه اجتماعی در کشور کمک کنند. این سازمان در خصوص رابطه و تعامل با دولت خود را اینگونه معرفی می‌کند:
«ما خود را نه در مقابل دولت بلکه همراه، مشاور و کنشگر عرصه سیاست گذاری می دانیم. ما خود را نه متولی و نه رهبر جامعه مدنی گسترده و بزرگ ایران می دانیم بلکه تلاش می کنیم با گردهم آوردن بخش بزرگی از فعالان و نهادهای مدنی ایران گام های اساسی و مستمر برای ساختن نهادهای مدنی توانمند، پرنفوذ و اثرگذار برداریم».
سعید دهقان در مصاحبه‌ای عنوان کرده است که به‌طور مشخص چشم‌انداز این سازمان استقرار جامعه مدنی پویا، دموکراتیک و توسعه‌گرا در ایران است. این چشم‌انداز مأموریتی چهارگانه و جدی برای حجم تعریف کرده است. این چهار مأموریت «دیده‌بانی»، «فرهنگ‌سازی»، «پشتیبانی» و همچنین «توانمندسازی» سازمانهای جامعه مدنی است(دهقان، ۱۳۹۷).
اهداف ۹ گانه این شبکه
- توسعه‌ی مشارکت داوطلبانه مردم در نهادهای مدنی
- توسعه‌ی فضای حقوقی برای نهادهای مدنی
- ترویج اصول و ارزش‌های جامعه مدنی
- ترویج گفت‌وگو بین نهادهای مدنی
- کمک به اصلاح نگرش و رویکرد بخش خصوصی و دولتی به جامعه مدنی
- توانمندسازی راه‌ها و روش‌های شیوه‌ی مدیریت مطلوب در نهادهای مدنی
- نظارت بر مقررات دولت در شاخص‌های حکمرانی خوب
- تلاش برای برقراری امنیت نهادهای مدنی» و درنهایت
- تلاش برای توسعه‌ی فضای گفت‌وگو بین نهادهای مدنی با دول(نه به عنوان مدلی مشخص و الزام آور)
البته این بحث و بند۹ الزاماً به این معنی نیست که ما مدلی را عیناً برای گفت‌وگو با دولت انتخاب کرده‌ایم، ولی یکی از ابزارهای رسیدن ما به اهدافمان در چشم‌اندازمان، به‌طور مشخص «گفت‌وگو» بوده و هست.
همچنین ارزش‌های مورد نظر حجم عبارت‌اند از: «مناسبات دموکراتیک»، «مشارکت»، «مسئولیت‌پذیری»، «شفافیت»، «حاکمیت قانون»، «پاسخگویی»، «عدم تبعیض»، «مشروعیت» و «استقلال».
ضرورت تشکیل شورای جامعه مدنی ایران
هر جامعه ای نیازمند ترسیم ایده آل ها و آرمان هایی است تا بتواند همگان را در راستای تحقق آن همراه و همدل و همسو کند. از این رو شورای جامعه مدنی ایران(حجم) استقرار جامعه مدنی پویا، دموکراتیک و توسعه گرا در ایران را چشم انداز خود و فعالان مدنی تعریف کرده‌اند تا از این طریق بتوانند پذیرای هر آن کس که قلبی برای اعتلای جامعه مدنی ایران دارد؛ باشند. در نهادهای مدنی برخلاف دولت و قدرت، رویکرد و الگو «افقی» است. با چنین الگویی برخلاف دولت که در آن تصمیمات از بالا گرفته می‌شود و در پایین اجرا می‌شود، تصمیمات از پایین و توسط متخصصان گرفته شود. فلسفه پیدایش و حیات شورا و مأموریت ذاتی آن عبارت است از «دیده بانی حقوق جامعه مدنی و پشتیبانی، فرهنگ سازی و توانمندسازی سازمان های جامعه مدنی ایران»
برگزاری گفت‌وگوهای راهبردی با افرادی از طیف‌های مختلف برای شنیدن نظرات افراد گوناگون بدون حب و بغض و همچنین برگزاری نشست هم‌اندیشی با سایر نهادهای مدنی و تقویت اشتراکات به جای اختلافات از دیگر ضرورت‌هایی بود احساس می‌َشد.
حجم چه نهادهایی را در بر می‌گیرد؟
بنا به آنچه در پایگاه اطلاع‌رسانی شورای حامیان جامعه مدنی درج شده، اعضای این شبکه دربردارنده طیف وسیع و متنوعی از نهادهای مدنی، حرفه‌ای و خیریه هستند:
- اتحادیه های صنفی و انجمن های حرفه ای (Professions)
- اتحادیه ها، سازمانها و انجمن های کارفرمایی و کارگری
- اتحادیه ها، سازمانها و انجمن های دانش آموزی و دانشجویی
- سازمانهای غیردولتی (NGO’s) اعم از محیط زیستی، میراث فرهنگی، زنان، کودکان، توسعه ایی، حقوق بشر ، دموکراسی و صلح، جوانان، پناهندگان، معلولین، خیریه ها و . . .
- انجمن های علمی، فرهنگی و هنری
- انجمن های قومی و اعتقادی
- شبکه های اجتماعی
- احزاب
- رسانه ها
اما در این پایگاه اسامی مشخص نهادها و اتحادیه‌های مذکور درج نشده است. تنها بر اساس حضور افراد شاخص در هیئت مدیره و شورای مرکز حجم می‌توان چنین استنباط کرد که نهادهایی نظیر کانون عالی کارفرمایی، کنشگران داوطلب، انجمن علمی جراحان عمومی ایران عضو این شبکه هستند. افزون بر این اعضای منفرد از نهادهای حرفه‌ای، صنفی و مدنی نظیر اتاق بازرگانی ایران، انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران، شورای تشکل‌های وکلای دادگستری، خانه کارگر، خانه کشاورز، انجمن پرستاری، خانه صنعت و معدن، انجمن متخصصین محیط زیست و … در حجم عضویت دارند.
منابع:
دهقان،سعید، ۱۳۹۷٫ «حامیان جامعه مدنی در هفت اپیزود» در: مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه. ۱۳۹۷٫ «بازیابی و مستندسازی تجارب ساخت شبکه‌های اصلاحی». پژوهشگر: نجیبه محبی. پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی. [طرح پژوهشی منتشر نشده].
