حوزه انرژی، آب و محیط زیست

تعارض منافع فردی و سازمان در صنعت برق و کیفیت دسترسی شهروندان به برق

دسترسی به برق جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی مردم است. فرایند تولید برق، انتقال و توزیع آن به مردم و دیگر صنایع و از سوی دیگر قیمت تمام شده برق بر روی کیفیت دسترسی به برق اثرگذار است. مدیریت قطعی‌های برق در تابستان و یا تولید مازاد برق در زمستان، یارانه و قیمت‌گذاری برق، خریدوفروش برق در بورس انرژی، صادرات و واردات برق از جمله مسائلی است که صنعت برق همواره باید در مورد آن تصمیم‌گیری کند. با تمام مسائلی که وزارت نیرو با آن روبرو است، مطالعه تعارض منافع در بخش برق از آنجایی اهمیت دارد که اولاً برق جزو ... مطالعه بیشتر

پیامدهای تعارض منافع در محیط‌زیست و راهکارهایی برای غلبه بر آن

تعارض منافع زمانی رخ می‌دهد که فردی در جایگاه مسئولیت – به عنوان مثال، یک محقق دانشگاهی، وکیل، مدیر، ناظر یا پزشک- دارای منافع حرفه‌ای و شخصی‌ای باشد که با یکدیگر رقابت می‌کنند بطوریکه این تعارض انجام وظایف حرفه‌ای آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، تعارض منافع لزوماً به خودی خود بد نیست مگر آنکه به فساد منتهی شود. بانک جهانی تعریفی از فساد ارائه داده است: «سوءاستفاده از جایگاه عمومی برای به دست آوردن منافع شخصی» . تعریف بانک جهانی به گونه‌ای است که می‌توان گفت مفهوم تعارض منافع و فساد به شدت به هم پیوسته ... مطالعه بیشتر

ناکامی‌های مدیریت پسماند و سیاست‌گذاری‌های آن از منظر تعارض منافع

مدیریت پسماند در تهران با مسائل جدی روبروست؛ نرخ ناچیز بازیافت، شیوه‌های سنتی و غیراصولی جمع‌آوری و دفن زباله، وضعیت نامناسب کارگران جمع‌آوری پسماند و عدم شفافیت در گردش‌های مالی عظیم این صنعت نمونه‌هایی از این مشکلات است. در دو دهه اخیر علی‌رغم آن که لزوم ساماندهی به وضعیت مدیریت پسماند، افزایش نرخ بازیافت و اجرای طرح تفکیک از مبدأ برای مدیریت شهری تهران محرز شده و پژوهش‌های بسیاری نیز در این حوزه از سوی سازمان‌های مربوطه و نهادهای پژوهشی انجام شده است، با این حال نتیجه این تلاش‌ها‌ چندان رضایت‌بخش نبوده و بهبود چندانی در سازوکارهای مدیریت پسماند حاصل ... مطالعه بیشتر

اهمیت مدیریت تعارض بین منافع عمومی

در ماه‌های اخیر از زبان مسئولان کلمه تعارض منافع بسیار تکرار می‌شود و به‌خصوص در این مدت به‌واسطه فرایند تصویب قانون مدیریت تعارض منافع در مجلس بارها اظهارنظرهای متفاوتی شده است. فضای کشور به سمتی رفته است که همگی ضرورت تصویب قانونی برای مدیریت تعارض منافع را بیان می‌کنند و گمان و پیش فرضی وجود دارد که این قانون می‌تواند از فساد در کشور پیشگیری کند و مانع شکل‌گیری فسادهای مختلف شود. گویی چوب جادویی قانون مدیریت تعارض منافع بسیار سریع و فوری عمل خواهد کرد. بر همگان نیز روشن است، در کشور انبوهی از قوانین مختلف داریم که منجر ... مطالعه بیشتر
استان خوزستان

گره‌های تعارض منافع در استان خوزستان

در این مدت اخیر کاسه صبر مردم استان خوزستان لبریز شد و صداهایشان را به گوش مسئولان رساندند. ریشه این اعتراضات را می‌توان از جوانب مختلف بررسی کرد و تحلیلی از آن ارائه داد اما به نظر می‌رسد که یکی از علل سوء عملکردها در قبال مسئله خوزستان، عدم حل و فصل تعارض منافع فردی، سازمانی و ملی در این منطقه است. عدم مدیریت تعارض منافع‌های فردی و سازمانی و ملی اساساً توسعه در این منطقه را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده است و بر فقر و نابرابری دامن زده است. اگر بخواهیم تعارض منافع‌های سطح ملی بین استان خوزستان ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در وزارت نیرو

تعارض منافع در وزارت نیرو

  وزارت نیرو برخلاف وزارتخانه‌های دیگر اداره کل یا سازمان ندارد. بلکه بر اساس ساختار شرکتی اداره می‌شود، مثل شرکت‌های آب و برق منطقه‌ای. این شرکت‌ها ۱۰۰ درصد سهامشان دولتی است مثل توانیر. شرکت‌هایی هم هستند که حداقل ۵۱ درصد سهامشان متعلق به بخش غیردولتی است. کارهای مشاوره پروژه و پیمانکاری در امور آب و برق وزارت نیرو، اکثراً توسط این شرکت‌های غیردولتی انجام می‌شوند. مشکل چیست؟ مشکل از آنجایی شروع می‌شود که مدیران و کارکنان دولتی، با تأسیس چند نسل شرکت تودرتو در نهایت خودشان، همسر یا فرزندانشان به اشخاص حقیقی سهامدار شرکت‌های خصولتی یا مالک شرکت‌های غیردولتی تبدیل ... مطالعه بیشتر
وضعیت فقر انرژی

فقر و تعارض منافع در حوزه انرژی

«فقر انرژی» یکی از ابعاد بسیار مهم فقر در جامعه کنونی ما محسوب می‌شود. تعارض منافع و ناهماهنگی‌های بین سازمانی می‌تواند منجر به مشکلاتی در خصوص وضعیت فقر انرژی شود. در اقتصاد، فقر به صورت محرومیت از رفاه تعریف شده است. رفاه بر حسب مطلوبیت مشخص می‌شود و تابع مطلوبیت بر اساس مصرف کالاها و خدمات تعریف می‌شود. به عبارت دیگر، تابع مطلوبیت، ترجیحات افراد را نسبت به سبدهای مختلف کالاها و خدمات مشخص می‌کند. با توجه به تعریف محرومیت، دو جنبه مطلق و نسبی در شناسایی افراد فقیر مطرح می‌شود و مرزی میان فقرا و سایر افراد جامعه ترسیم ... مطالعه بیشتر
مدیریت تعارض منافع در وزارت نیرو

بیم و امیدهای بخشنامه نحوه مدیریت تعارض منافع در وزارت نیرو

وزارت نیرو به‌واسطه نقش‌های حساسی که بر عهده دارد به‌ویژه نقش ویژه خدمات‌رسانی به مردم و از سوی دیگر بودجه‌های عمرانی کلان، هم پرخرج‌ترین وزارتخانه محسوب می‌شود و هم پردرآمدترین آن‌ها. چنین جایگاهی منجر به این شده است که پیگیری مدیریت تعارض منافع و پیشگیری از فساد در وزارت نیرو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. «رضا اردکانیان»، وزیر نیرو از ابتدای دوره تصدی خود در دولت دوم آقای روحانی دغدغه مبارزه و پیشگیری از فساد را داشت اما این چهار سال بسیار زودتر از به ثمر رساندن دغدغه‌هایش برای او گذشت. درواقع، اردکانیان در ماه‌های آخر وزارتش توانست مجموعه وزارت ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع اشتغال بیرونی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع اشتغال بیرونی در وزارت نیرو

تعارض منافع اشتغال بیرونی ناظر بر موقعیتی است که کارمند دولتی به طور همزمان در جایگاهی دیگر و مرتبط با حوزه شغلی‌اش فعالیت کند. این همزمانی فعالیت‌ها می‌تواند مرتبط با مالکیت یا سهامداری شرکت‌های مربوط در حوزه تخصصی باشد. از سوی دیگر برخی از عناوین شغلی همچون پیمانکاری و مهندسی مشاور نیز می‌تواند به عنوان شغل همزمان برای حقوق‌بگیران دولت، ‌مصداق تعارض منافع باشد. برخی از این مشاغل ممکن است در بین کارمندان، کار غیررسمی محسوب شود. همچنین اگر حقوق‌بگیر دولتی حتی در فعالیت‌های داوطلبانه و بدون دستمزد که نزدیک به حوزه تخصصی‌اش است، عضو باشد و یا دارای مناصب ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در وزارت نیرو- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع یا ناسازگاری علاقه‌ها؟!

ناسازگاری علاقه‌ها ترجمه‌ای است که رضا اردکانیان وزیر نیرو برای اصطلاح تعارض منافع به کار برد. فارغ از مناقشه‌های ترجمه‌ای که در انتهای متن به آن پرداخته شده است، باید اذعان داشت که موقعیت‌های تعارض منافع در وزارت نیرو بسیار وجود دارد و هر مدیر و مسئولی با اندکی لغزش به سمت منافع شخصی‌اش می‌تواند در دام فساد افتد و یا بر ناکارآمدی‌های اداری دامن بزند. ابتکار عمل وزارت نیرو برای برگزاری نشست «تعارض منافع در صنعت آب و برق» در شهریورماه نشان داد که دغدغه تعارض منافع در میان وزارتخانه‌ها در حال گسترش بوده و می‌توان امیدوار بود که ... مطالعه بیشتر
مصادیق تعارض منافع در سازمان حفاظت محیط زیست

فاصله گرفتن از اصول ارزیابی محیط زیست تعارض منافع را افزایش می‌دهد

ادبیات جهانی حاکی از آن است که بسیاری از کشورها برای مدیریت تعارض منافع چه در سطح فردی و چه در سطح سازمانی متوسل به بخشنامه، آیین نامه و در موقعیت‌هایی قانون شده‌اند؛ اما گاهی مدیریت تعارض منافع ساده‌تر از این چیزهاست. تنها کافی است قانون‌های موجود را درست اجرا کنیم، تعارض منافع خود به خود حل خواهد شد. یکی از این موارد موضوع ارزیابی پروژه‌های محیط‌زیستی است.  برابر قانون، اجرای پروژه‌های توسعه‌ای نظیر ساخت راه‌ها، احداث صنایع، توسعه شهرها و… منوط به انجام و تأیید مطالعات ارزیابی اثرات محیط زیستی است. یکی از موضوعاتی که سال‌ها بین کارشناسان و ... مطالعه بیشتر

اهمیت شناسایی زمینهِ انگیزه‌ فساد

منافع عمومی و شخصی گاهی در تقابل قرار می‌گیرند و چون انسان ذاتا سودجوست، احتمال اینکه نفع شخصی بر نفع عمومی و ملی غلبه یابد زیاد است. این اتفاق می‌تواند در سیاست‌ها و برنامه‌های تدوین‌شده کشور هم تبلور یابد. این اتفاق فقط مخصوص برنامه‌ها و سیاست‌های کشور ما نیست و در دیگر کشورها هم وجود دارد. در بسیاری از کشورها تلاش می‌شود که این دو نفع در تضاد و تقابل با یکدیگر قرار نگیرند تا احتمال بروز فساد را تا حد امکان کاهش دهند. فرزام پوراصغر، کارشناس اقتصاد محیط زیست، دراین‌باره تأکید می‌کند: ابزارهای متعددی در دنیا به وجود آمده ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در محیط زیست- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

برای مدیریت تعارض منافع نمی‌توان فقط به تصویب قانون اتکا کرد

در آذرماه سال گذشته، دولت لایحه‌ای تحت عنوان «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» را برای تصویب به مجلس ارسال کرد. این لایحه که از نظر معاون اول رییس جمهور می­توانست در مبارزه بنیادین با فساد موثر واقع شود متاسفانه در مجلس دهم فرصت بررسی و تصویب نیافت. از سویی دیگر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همکاری با دو نهاد مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی و جهاد دانشگاهی تفاهم­نامه­ای پیرامون “تدوین سند تعارض منافع و تأثیر آن بر رفاه اجتماعی” به امضا رساند که گام جدی و مهمی برای شناسایی و حل ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع آزمایشگاه های معتمد محیط زیست- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

آزمایشگاه­ های معتمد محیط­ زیست در کجای پازل تعارض منافع قرار دارند؟

سازمان حفاظت محیط‌­زیست به عنوان یک دستگاه حاکمیتی متولی حفاظت و بهسازی محیط‌ زیست، موضوع پایش واحدهای آلاینده را به آزمایشگاه‌های معتمد خود واگذار کرده است. آزمایشگاه معتمد آزمایشگاهی است که در بخش خصوصی یا دولتی فعال است و توانایی آن جهت سنجش یک یا چند پارامتر محیط‌زیستی براساس ضوابط و مقررات جاری مورد تأیید سازمان است. از یک سو براساس بند الف ماده ۶۱ قانون برنامه چهارم توسعه، واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ موظفند تا وضعیت آلودگی خود را به شکل خوداظهاری به سازمان محیط زیست اعلام کنند. در سال ۱۳۹۷، تعداد ۲۸۵ آزمایشگاه معتبر در سراسر کشور وجود ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در حوزه ی برق- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ضرورت توجه به تعارض منافع در لایحه «نهاد مستقل تنظیم‌گر بخش برق»

در هر نهاد یا سازمانی امکان شکل‌گیری موقعیت‌های تعارض منافع وجود دارد. چنانکه تعریف آن ناظر بر موقعیت دوراهی فرد یا سازمان در مواجهه بین انتخاب منافع خود و منافع عمومی است که می‌تواند وظیفه حرفه‌ای و شغلی را تحت تأثیر قرار دهد. به نظر می‌رسد که تعارض منافع «هیات تنظیم مقررات بازار برق» و یا نهاد جایگزین آن یعنی نهاد مستقل تنظیم‌گر بخش برق هم درگیر تعارض منافع باشند. هیات دولت در جلسه روز هیجدهم خردادماه لایحه «تأسیس نهاد مستقل تنظیم‌گر بخش برق» را تصویب کرد. این لایحه با هدف جلوگیری از ایجاد انحصارات طبیعی در بخش برق و ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع بخش انرژی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

کدهای رفتاری برای مدیریت تعارض منافع

امروزه در ادبیات جهانی سازمان‌ها، تعارض منافع به مسئله‌ای مشترک تبدیل شده است و اغلب سازمان‌های بخش عمومی در کشورها راهکارهای مدیریت تعارض منافع را در دستور کار خود قرار داده‌اند. به‌طور اجمالی تعارض منافع ناظر بر موقعیت دوراهی فرد یا سازمان در مواجهه بین انتخاب منافع خودشان و منافع عمومی است که می‌تواند وظیفه حرفه‌ای و شغلی را تحت تأثیر قرار دهد. مدیریت تعارض منافع نیز به منظور مدیریت انتخاب در دو راهی نفع شخصی و نفع عمومی است تا فرد یا سازمان قبل از وقوع هر نوع فساد و ناکارآمدی کنترل شوند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد ... مطالعه بیشتر

بازنشستگان وزارت نیرو و تعارض منافع درب گردان

تعارض منافع درب گردان ناظر بر موقعیتی است که افراد پیش از استخدام در دستگاه‌های دولتی و یا پس از استعفا و بازنشستگی از دولت در شرکت‌های خصوصی در حیطه شغلی مرتبط مشغول به کار شوند. به موقعیتی که افراد بازنشسته بلافاصله از دستگاه‌های دولتی وارد بخش خصوصی شوند، تعارض منافع ارتباطات پساشغلی می‌گویند. تحول در بدنه و چابک سازی فضای مدیریتی در دستگاه‌های دولتی همواره با مخالفت‌ها و مقاومت‌هایی روبرو بوده است. مهم‌ترین استدلال مخالفین این است که بازنشستگی کارکنان باتجربه و باسابقه باعث از دست دادن نیروهای توانمند و متخصص می‌شود. از سوی دیگر مدیران بازنشسته همواره این ... مطالعه بیشتر
قانون حق‌الکشف محیطبانان

قانون حق‌الکشف محیطبانان ؛ دوراهی درآمد و وظیفه؟

بر اساس قانون صید و شکار حق الکشف ۷۰ درصدی زمانی به محیطبانان تعلق می‌گیرد که شکار و صید انجام گرفته باشد و بحث انتفاع متخلفان در میان باشد این در حالیست که اگر محیطبان، متخلف را در زمان شروع به شکار شناسایی و دستگیر کند حق الکشف به وی تعلق نخواهد گرفت بنابراین در صورتی که محیطبان وظیفه‌اش را که برخورد با شکارغیرمجاز است را انجام دهد، به کاهش درآمدش می‌انجامد. به گزارش ایسنا  مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی براساس ارزیابی و بررسیهای کارشناسی خود اقدام به تهیه گزارشاتی از مصادیق مختلف تعارض منافع در دستگاه‌های اجرایی ... مطالعه بیشتر
آزمایشگاه های معتمد سازمان محیط زیست

آزمایشگاه‌های معتمد محیط زیست در دوراهی انجام وظیفه و کسب درآمد

سازمان حفاظت محیط‌ زیست به عنوان یک دستگاه حاکمیتی متولی حفاظت و بهسازی محیط‌ زیست، موضوع پایش واحدهای آلاینده را به آزمایشگاه‌های معتمد خود واگذار کرده است اما شواهد نشان از آن دارد که این آزمایشگاه‌ها در دوراهی تعارض منافع میان وظیفه و درآمد خود گاه چشم خود را روی تخلفات می‌بندند. به گزارش ایسنا مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی در گزارش خود به بررسی موضوع «آزمایشگاه‌های معتمد» به عنوان یکی از مصادیق تعارض منافع در حوزه محیط زیست پرداخته و با اشاره به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط زیست آورده است: «در بند ۵ ابلاغیه ... مطالعه بیشتر

چگونه صنعت برق سرمایه‌گریز شد

تعارض منافع از این نظر که رانت و فساد ایجاد می‌کند، یکی از مباحثی است که مورد توجه سیاست‌گذاران و قانون‌نویسان قرار دارد. تعارض منافع در اشکال مختلف بروز می‌کند و یکی از اشکال آن اشتغال نیروهای دولتی در بخش خصوصی است که می‌تواند منجر به بروز فساد شود. به اعتقاد علیرضا اسدی، معاون پژوهشی سندیکای صنعت برق در گفت‌وگو با «شرق» از دو وجه تعارض منافع در وزارت نیرو پرده برمی‌دارد که نام آنها را تعارض منافع افقی و عمودی گذاشته است. تعارض منافع افقی در زنجیره تولید و بین شرکت‌های شبه‌دولتی به عنوان پیمانکار با بخش خصوصی تأمین‌کننده ... مطالعه بیشتر